آنچه در این مقاله می خوانید
چن لانگ (Chen Long)، تحلیلگر، با تطبیق کل ذخایر طلای خریداران خرده‌فروشی چین، بانک‌ها و بانک مرکزی چین (PBOC) با ارقام تولید و واردات، به شکافی می‌رسد که قابل توضیح نیست. با رسیدن قیمت طلا به بالاترین حد خود در ماه مه، بسیاری از مردم بر این باور بودند که چین نیروی محرک اصلی پشت این افزایش قیمت است. یک واقعیت که به‌طور گسترده‌ای نقل می‌شود این است که بانک مرکزی چین (PBOC) ذخایر طلای خود را به مدت ۱۸ ماه متوالی افزایش داده است. ذخایر طلای چین از اکتبر سال ۲۰۲۲ تا آوریل سال ۲۰۲۴ به میزان ۱۰.۱۶ میلیون اونس (یا ۳۱۶ تن) افزایش یافته و به ۷۲.۸ میلیون اونس (یا ۲,۲۵۸ تن) رسیده است. در سال ۲۰۲۳، بانک خلق چین 231 تن طلا خرید.
طلا در ذخایر چین اهمیت چندانی ندارد
با این حال، نه اندازه و نه رشد ذخایر طلای رسمی بانک مرکزی چین (PBOC) به‌طور خاص چشمگیر نیست. برای درک بهتر این موضوع، لازم به ذکر است که علیرغم برخورداری از بزرگترین ذخایر ارزی جهان، ذخایر طلای چین، پس از روسیه، پنجمین ذخایر بزرگ طلا محسوب می‌شود. طلا همچنان تنها کمتر از ۵ درصد از کل ذخایر رسمی بانک مرکزی چین را به خود اختصاص می‌دهد. ایالات متحده با برخورداری از بیش از ۸,۰۰۰ تن ذخایر طلا در صدر فهرست قرار دارد. آلمان و ایتالیا به ترتیب دارای دومین و سومین ذخایر بزرگ طلا هستند.
رقم جالب‌توجه‌تر این است که تقاضای کلی طلا در چین به طور مداوم قوی است. چین در سال ۲۰۲۳ بیش از ۱,۴۰۰ تن طلا وارد کرد که آن را به بزرگترین واردکننده طلا در جهان تبدیل کرد. چین مقدار ناچیزی طلا صادر می‌کند؛ بنابراین، واردات خالص طلا همچنان حدود ۱,۴۰۰ تن است. چین همچنین بزرگترین تولیدکننده طلای جهان است و سال گذشته ۳۷۵ تن طلا تولید کرد.
چهار بانک بزرگ چین در دو سال گذشته ذخایر خود را از ۲,۰۶۴ تن به ۷۸۵ تن کاهش دادند که بانک چین بیشترین کاهش را با ۵۳۳ تن داشت و بانک‌های کوچکتر نیز ذخایر خود را کاهش داده‌اند.
تقاضای عمده طلا در چین از سوی مصرف‌کنندگان خرده‌فروش، به شکل جواهرات، شمش‌ها و سکه‌های طلا است، چون طلا در چین کالایی بسیار محبوب است. بر اساس گزارش شورای جهانی طلا، مصرف‌کنندگان چینی در سال ۲۰۲۳ حدود ۹۱۰ تن طلا خریداری کردند که ۱۲۱ تن بیشتر از سال ۲۰۲۲ است. با این حال، این مقدار همچنان بسیار کمتر از تقاضای 10 سال پیش است. در سال ۲۰۱۳، مصرف‌کنندگان چینی بالاترین میزان ۱,۳۴۶ تن طلا را خریداری کردند.
بانک‌های بزرگ، بازیگران بزرگ
یکی از بازیگران بزرگی که اغلب نادیده گرفته می‌شود، بانک‌های تجاری چین هستند. واردات طلا به شدت توسط بانک مرکزی چین (PBOC) تنظیم می‌شود و بانک‌ها جزو معدود نهادهایی هستند که مجوز واردات طلا را دارند. 17 بانک فهرست شده در بازار سهام A چین، از جمله چهار بانک بزرگ دولتی، دارایی‌های فلزات گران‌بها خود را گزارش کرده‌اند. در پایان سال ۲۰۲۳، آن‌ها دارای ۴۵۳ میلیارد یوان در فلزات گران‌بها بودند که بیشتر آن طلا بود. این مقدار معادل حدود ۱,۰۱۶ تن طلا است.
با این حال، دارایی‌های طلای آن‌ها در دو سال گذشته به شدت کاهش یافته است؛ حدود ۷۰۰ تن در سال ۲۰۲۳ و ۶۰۰ تن در سال ۲۰۲۲ کاهش یافته است، و تنها در سه ماهه اول سال ۲۰۲۴ کمی بهبود یافته است. چهار بانک بزرگ در دو سال گذشته دارایی‌های طلای خود را از ۲,۰۶۴ تن به ۷۸۵ تن کاهش داده‌اند، به طوری که بانک چین بیشترین کاهش را با ۵۳۳ تن داشته است، و بانک‌های کوچکتر نیز دارایی‌های خود را کاهش داده‌اند.
در واقع، مقدار طلایی که توسط بانک‌های تجاری چین نگهداری می‌شود، از سال ۲۰۱۶ در حال کاهش است؛ در آن زمان، مجموع ذخایر به بیش از ۳,۰۰۰ تن رسید. اولین کاهش بزرگ در سال ۲۰۱۸ رخ داد، زمانی که مجموع ذخایر به میزان ۳۰ درصد کاهش یافت و به ۲,۰۰۰ تن رسید. این مقدار برای چند سال در آن سطح تثبیت شد و سپس در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ کاهش‌های بزرگی را تجربه کرد.
… افزایش قابل توجه در خریدهای خرده‌فروشی طلا به شکل شمش و جواهرات در چین احتمالاً می‌تواند با این واقعیت توضیح داده شود که مردم دیگر نمی‌توانند محصولات مالی مرتبط با طلا در بانک‌ها را خریداری کنند.
کاهش‌های اخیر توسط بانک‌های تجاری که خدمات مشتقات مرتبط با کالاها را برای مشتریان خرده‌فروشی قطع کردند، ایجاد شد. بانک چین در سال ۲۰۲۰ با پرونده‌های حقوقی مواجه شد، زمانی که قیمت نفت خام به قلمرو منفی سقوط کرد و باعث خسارات زیادی برای سرمایه‌گذاران خرده‌فروشی شد که محصولات مرتبط با قیمت نفت آن را خریداری کرده بودند. آن داستان با تسویه‌حساب‌ها به پایان رسید. بانک چین مجبور شد بخش زیادی از خسارات را به اشتراک بگذارد و از سوی نهادهای نظارتی مجازات شد.
از آن زمان، نهادهای نظارتی و بانک‌ها با محصولات مشتقات مرتبط با قیمت کالاها بسیار محتاط‌تر عمل کرده‌اند. رئیس وقت نهاد نظارتی بانکی در سال ۲۰۲۱ به طور علنی هشدار داد که “افرادی که در ارزهای خارجی یا طلا سرمایه‌گذاری می‌کنند، دشواری‌های زیادی برای ثروتمند شدن خواهند داشت.” در همان سال، چندین بانک بزرگ اقدام به سخت‌گیری در ارائه خدمات برای سرمایه‌گذاران خرده‌فروشی برای خرید طلا کردند. برخی از بانک‌ها این خدمات را به‌طور کامل متوقف کرده‌اند.
بنابراین، افزایش قابل توجه در خریدهای خرده‌فروشی طلا به شکل شمش و جواهرات در چین احتمالاً می‌تواند با این واقعیت توضیح داده شود که مردم دیگر نمی‌توانند محصولات مالی مرتبط با طلا در بانک‌ها را خریداری کنند. در نتیجه، مجموع ذخایر طلای خریداران خرده‌فروشی چین، بانک‌ها و بانک مرکزی چین (PBOC) در سال ۲۰۲۳ تنها به میزان ۴۳۱ تن افزایش یافت. در همین زمان، تولید کل طلا و واردات خالص چین در سال گذشته حدود ۱,۷۷۵ تن بود که منجر به یک شکاف بیش از ۱,۳۰۰ تنی شد. این شکاف نشان‌دهنده مقدار طلایی است که از آمارها “ناپدید شده” است.
مشاهده شکاف بین این ارقام معمول است، اما معمولاً این شکاف‌ها در حد چند صد تن است. چنین شکاف بزرگی نادر است. آخرین باری که شاهد چنین شکاف بزرگی بودیم در سال ۲۰۱۸ بود که شکاف بیش از ۲,۰۰۰ تن بود. بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱، قبل از این که در سال ۲۰۲۲ دوباره بزرگ شوند، شکاف‌ها نسبتاً کوچک بودند.
در سال ۲۰۲۲، واردات خالص طلا و تولید چین به مجموع ۱,۶۳۹ تن رسید، در حالی که خریداران خرده‌فروشی و بانک مرکزی چین ۸۵۳ تن خریداری کردند و بانک‌های تجاری ۶۰۰ تن طلا کاهش دادند که باعث ایجاد شکاف ۱,۳۸۲ تنی شد. این بدان معناست که در مجموع ۲,۷۰۰ تن طلا در چین در دو سال گذشته ناپدید شده است، و این بیش از نصف تولید سالانه جهانی طلا است.
اگر ۲,۷۰۰ تن طلای ناپدید شده در دو سال گذشته همه به بانک مرکزی چین (PBOC) تعلق داشته باشد، ذخایر طلای اعلام شده آن را به نزدیک ۵,۰۰۰ تن افزایش می‌دهد.
طلای ناپدید شده کجا رفته است؟
ارزش کل طلای “ناپدید شده” در دو سال گذشته امروز حدود ۲۰۰ میلیارد دلار است. این مقدار آنقدر زیاد است که بعید است یک خریدار مرموز همه آن را در اختیار داشته باشد. چندین احتمال وجود دارد که می‌تواند توضیح دهد این طلا کجا رفته است.
اولین احتمال این است که بانک مرکزی چین (PBOC) بیشتر از آن چه که اعلام کرده، طلا خریداری می‌کند. در این سناریو، اگر بانک مرکزی چین به‌طور گسترده موقعیت طلای خود را افزایش داده باشد، ممکن است بخواهد اعلام کامل را به تعویق بیندازد تا از شوک به بازار جلوگیری کند. با توجه به رویارویی بین ایالات متحده و چین، به‌نفع بانک مرکزی چین است که ذخایر ۳.۴ تریلیون دلاری خود را از دلار آمریکا دور کند. باور همگان بر این است که دلار آمریکا همچنان بیش از نیمی از ذخایر رسمی آن را تشکیل می‌دهد.
بانک مرکزی چین همیشه ذخایر طلای خود را به‌موقع اعلام نکرده است. در ژوئن سال ۲۰۱۵، بانک مرکزی چین یک افزایش یکباره ۶۲۱ تنی را اعلام کرد. هیچ‌کس باور نمی‌کرد که در یک ماه این مقدار طلا خریداری کرده باشد و بیشتر افراد فرض کردند که این رقم نمایانگر اعلام دیرهنگام خریدهای قبلی است. اگر ۲,۷۰۰ تن طلای ناپدید شده در دو سال گذشته همه متعلق به بانک مرکزی چین باشد، ذخایر طلای اعلام شده آن را به نزدیک ۵,۰۰۰ تن افزایش می‌دهد.
در نهایت، ممکن است صندوق ثروت ملی نیز نخواهد همه پول خود را در دلار آمریکا نگه دارد، اما شرکت سرمایه‌گذاری چین (China Investment Corporation) فاش نمی‌کند که چقدر طلا در اختیار دارد.
بانک مرکزی چین (PBOC) به تازگی اعلام کرده است که ذخایر طلای آن در ماه مه ثابت مانده است، که اولین ماهی است که از اکتبر ۲۰۲۲ افزایش نیافته است. ممکن است ذخایر طلا در ماه گذشته افزایش نیافته باشد چون قیمت‌ها به‌شدت افزایش یافته‌اند و بانک مرکزی چین به هر حال مقدار زیادی طلا خریداری کرده است. همچنین ممکن است که بانک مرکزی چین خواسته است سیگنال‌های منفی ارسال کند تا قیمت طلا را پایین بیاورد و بتواند در قیمت‌های پایین‌تر طلای بیشتری خریداری کند.
احتمال دوم این است که خریداران دیگری وجود دارند که ما نمی‌بینیم. به‌عنوان مثال، غیرقابل تصور نیست که صندوق ثروت ملی نیز به دنبال بانک مرکزی چین مقداری طلا خریده باشد. در نهایت، صندوق ثروت ملی نیز ممکن است نخواهد همه پول خود را در دلار آمریکا نگه دارد، اما شرکت سرمایه‌گذاری چین (China Investment Corporation) فاش نمی‌کند که چقدر طلا در اختیار دارد.
احتمال سوم این است که کاهش ذخایر طلای بانک‌ها بیش از حد گزارش شده و خریدهای طلا توسط خانوارها کمتر از حد واقعی اعلام شده است. در حالی که بانک‌های داخلی کاهش بزرگی در دارایی‌های طلای خود گزارش داده‌اند، برخی از سرمایه‌گذاران ممکن است به بانک‌های خارجی که مجوز واردات طلا را دارند روی آورده باشند. ممکن است این بانک‌ها بدون اعلام عمومی ذخایر طلای خود را افزایش داده باشند، هرچند که ما شک داریم که چنین افزایش‌هایی بتواند به‌طور کامل کاهش ذخایر طلای بانک‌های چین را جبران کند.
