یکی از اعضای اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران گزارش داد که روزانه ۱۲ میلیون لیتر سوخت از ایران به کشورهای همسایه قاچاق می‌شود و افزود که ارزش سالانه این سوخت قاچاق شده ۴ میلیارد دلار است که ۳.۵ میلیارد دلار آن «سود خالص بادآورده» محسوب می‌شود.
روز یکشنبه، ۲۵ آگوست (4 شهریور)، علی شمس اردکانی اضافه کرد که قاچاقچیان سوخت را به شهر وان در ترکیه می‌برند و آن را با پوشاک، کفش و دیگر محصولات مبادله می‌کنند.
اردکانی همچنین ادعا کرد که اسامی افرادی که در قاچاق سوخت به ترکیه دست دارند را دارد، اما از افشای آنها خودداری کرد.
او اعلام کرد که قیمت بنزین در افغانستان ۴۰۰,۰۰۰ ریال (تقریباً ۰.۶۶ دلار) است و سوخت ایرانی نیز به این بازار قاچاق می‌شود.
خبرگزاری رویترز در پاییز گذشته به نقل از مقامات پاکستانی گزارش داد که روزانه ۴ میلیون لیتر سوخت از ایران به پاکستان قاچاق می‌شود، و در آن جا، این سوخت به قیمت ارزان در پمپ‌بنزین‌ها فروخته می‌شود.
اردکانی توضیح نداد که چگونه قاچاق روزانه ۱۲ میلیون لیتر سوخت، که نیاز به صدها کامیون تانکر بزرگ دارد، می‌تواند توسط افراد عادی انجام شود. اما واشنگتن پست در ژانویه سال ۲۰۲۲ به نقل از منابعی گزارش داد که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (IRGC) در مرکز شبکه بزرگ قاچاق سوخت در ایران قرار دارد.
سازمان شفافیت بین‌الملل ایران را از نظر فساد مالی در رتبه ۱۴۹ از ۱۸۰ کشور قرار داده است.
به دلیل کاهش شدید ارزش ریال در سال‌های اخیر، ایران ارزان‌ترین بنزین جهان را به شهروندان خود ارائه می‌دهد و تفاوت قابل توجه قیمت بین بازار داخلی و بازارهای بین‌المللی، باعث افزایش قاچاق می‌شود.
اردکانی اظهار داشت:
“قاچاقچیان به صورت غیرقانونی سوخت را صادر کرده و همزمان کالاهای قاچاق را وارد می‌کنند تا در ایران به صورت نقدی به فروش برسانند. به عبارت دیگر، آنها سوخت را ارسال کرده و در عوض پوشاک، پرده، کفش و سایر اقلام را وارد می‌کنند.”
این عضو اتاق بازرگانی وضعیت را به عنوان «قاچاق درون قاچاق» توصیف کرد و توضیح داد که قاچاق سوخت به ترکیه با پوشاک قاچاقی مبادله می‌شود. او افزود: “من تخمین می‌زنم که این نوع قاچاق تقریباً شصت هزار شغل در صنایع مصرفی ما را از بین برده است.”
تا کنون، مقامات دولت ایران ارقام مختلفی را درباره حجم قاچاق سوخت از کشور ارائه داده‌اند.
جلیل سالاری، رئیس سابق شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، در ماه جولای سال جاری گفت که با نظارت بر بخش حمل‌ونقل و دیجیتالی کردن اسناد حمل‌ونقل، روزانه ۱۰ میلیون لیتر بنزین صرفه‌جویی می‌شود.
او توضیح داد:
“طبق گزارش‌ها، قاچاق سوخت به این صورت انجام می‌شود که گازوئیل که در داخل کشور به قیمت ۷۰۰۰ ریال در هر لیتر (تقریباً ۰.۰۱۱ دلار) عرضه می‌شود، در مرز کشورهای همسایه به قیمت ۱۳۰,۰۰۰ ریال در هر لیتر (تقریباً ۰.۲۱۶ دلار) به فروش می‌رسد. این تفاوت قیمت سودهای قابل توجهی را برای فرصت‌طلبان و قاچاقچیان سوخت به همراه دارد.”
بر اساس قیمت‌های تعیین‌شده توسط دولت، گازوئیل یارانه‌ای به قیمت ۳۰۰۰ ریال در هر لیتر (تقریباً ۰.۰۰۵ دلار) و به قیمت آزاد ۶۰۰۰ ریال در هر لیتر (تقریباً ۰.۰۱ دلار) فروخته می‌شود.
با این حال، جایگاه‌های توزیع خدمات گاهی اوقات هر لیتر گازوئیل را به قیمتی بسیار بالاتر از قیمت تعیین‌شده، بین ۲۵,۰۰۰ تا ۷۰,۰۰۰ ریال (تقریباً ۰.۰۴۱ تا ۰.۰۱۱ دلار) به فروش می‌رسانند.
در همین حال، مالک شریعتی، عضو مجلس شورای اسلامی و کمیسیون انرژی، تخمین زد که روزانه ۵ میلیون لیتر بنزین و ۱۰ میلیون لیتر گازوئیل قاچاق می‌شود.
