آنچه در این مطلب می خوانید
روزنامه دولتی فرهیختگان گزارش داده است که فساد اداری در ایران افزایش یافته و در طی شش سال گذشته، دست‌کم ۸۶۳ عضو شوراهای شهر و شهرداران بازداشت شده‌اند. طبق این گزارش، از سال ۲۰۲۱ میلادی (۱۴۰۰ هجری شمسی) تاکنون، ۴۳۰ عضو شوراهای شهر و شهرداران در سراسر کشور بازداشت شده‌اند.
در تاریخ ۲۰ اکتبر ۲۰۲۴ (۲۹ مهر ۱۴۰۳)، فرهیختگان از بازداشت دست‌کم ۲۰ عضو شوراهای شهر و شهرداران در مناطق مختلف شهری در سراسر کشور طی دو هفته گذشته خبر داد.
این موارد شامل بازداشت شهردار پاتاوه و چندین عضو شورا، بازداشت هفت عضو شورا و شهردار آبعلی، بازداشت چهار نفر در پاکدشت، و برکناری سه عضو شورای شهر تالش توسط فرماندار شهرستان می‌شود.
فرهیختگان در گزارش خود اعلام کرد که بین سال‌های ۲۰۲۱ میلادی (۱۴۰۰ هجری شمسی) و هفت ماه اول سال ۱۴۰۳ هجری شمسی (۲ فروردین ۱۴۰۳ تا ۳۰ مهر ۱۴۰۳)، ۴۳۰ عضو شوراهای شهر و شهرداران در سراسر کشور به دلیل فساد گسترده و سوءاستفاده‌های مالی بازداشت شده‌اند. “وقتی این رقم با ۴۳۳ بازداشت بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ میلادی (۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ هجری شمسی) ترکیب شود، مجموع تعداد بازداشت‌ها به ۸۶۳ نفر می‌رسد.”
فساد در سیستم شهرداری، از جمله بازداشت شهرداران، اعضای شوراهای شهر و مدیران میانی، در سال‌های اخیر بارها خبرساز شده است.
در یکی از این موارد، هادی کسایی‌زاده، روزنامه‌نگار ایرانی، ویدیویی منتشر کرد که در آن فردی ادعا می‌کرد سعید صدرزاده، دستیار علیرضا زاکانی، شهردار تهران، درخواست ۴۰۰ سکه طلا و ۴۵۰,۰۰۰ دلار کرده بود تا او را به عنوان معاون برنامه‌ریزی و معماری در منطقه ۱ تهران منصوب کند.
روند رو به افزایش بازداشت‌ها
بر اساس آماری که توسط روزنامه فرهیختگان منتشر شده، حدود ۱۴۵ عضو شوراهای شهر و شهرداران در سال ۲۰۲۱ میلادی (۱۴۰۰ هجری شمسی) در سراسر کشور بازداشت شدند، که بیشتر این موارد به دلیل سوءاستفاده‌های مالی بود.
در سال ۲۰۲۲ میلادی (۱۴۰۱ هجری شمسی)، این تعداد به ۶۸ در سراسر کشور کاهش یافت، اما در سال ۲۰۲۳ میلادی (۱۴۰۲ هجری شمسی)، این آمار حدود ۹۸ درصد افزایش یافت و به ۱۳۵ بازداشت رسید.
در هفت ماه اول سال جاری (۲ فروردین تا ۲۹ مهر ۱۴۰۳)، دست‌کم ۸۲ مقام شهرداری و اعضای شوراهای شهر به دلیل تخلفات مرتبط با امور شهری بازداشت شده‌اند.
روزنامه فرهیختگان تأکید کرد که این گزارش تنها شامل آن دسته از بازداشت‌هایی است که در رسانه‌ها به صورت عمومی گزارش شده‌اند و احتمالاً تعداد واقعی بیشتر است.
این گزارش با مقایسه آمارها خاطرنشان می‌کند که بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ میلادی (۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ هجری شمسی)، مجموعاً ۴۳۳ بازداشت در شوراهای شهر، شوراهای روستا، شهرداران و کارمندان شهرداری‌ها انجام شده است. در سه سال و نیم گذشته، بدون احتساب اعضای شوراهای روستا یا کارکنان شهرداری، ۴۳۰ بازداشت صورت گرفته است.
دلایل افزایش فساد اداری
فرهیختگان به عواملی مانند تعارض منافع گسترده، انحصارات فراگیر، “امضاهای طلایی” (تأییدهای افراد بانفوذ)، ساختار رانت‌خواری، قوانین کم‌کیفیت، بوروکراسی پیچیده و چندلایه، و نبود شفافیت به عنوان دلایلی اشاره کرده که ایران را در زمره کشورهایی با سطوح بالای فساد اداری قرار داده است.
این گزارش افزود که این وضعیت منجر به تخلفات اداری، رشوه‌خواری، اختلاس، سرقت، کلاهبرداری و سوءاستفاده از موقعیت شغلی با هزینه و ریسک پایین شده است، که این امر باعث تسهیل بیشتر افزایش فساد اداری در ایران شده است.
فرهیختگان تأکید کرد که پیش از هر چیز، باید رابطه بین فساد و نقاط کلیدی آن درک شود تا مشخص شود چرا فساد در مدیریت شهری به طور قابل توجهی وجود دارد.
طبق گزارشی از مرکز پژوهش‌های مجلس، تخلفات ساخت‌وساز ناشی از عوامل مختلفی است که شامل مسائل اقتصادی، اجتماعی، ساختاری، مدیریتی و نظارتی می‌شود.
فساد اقتصادی در ارکان مختلف نظام ایران بارها تیتر خبرها شده است.
در سال‌های اخیر، گزارش‌های متعددی از بازداشت مقامات در سطوح مختلف کشور به اتهامات اقتصادی منتشر شده است.
در میان این افراد، برخی کسانی که در سال‌های گذشته به اتهام فساد بازداشت شده بودند، بار دیگر به مناصب خود بازگشته‌اند.
