افزایش ذخایر طلای کرملین در مواجهه با جنگ اوکراین و صعود تاریخی قیمت طلا

در مواجهه با محدودیت گزینه‌ها برای تأمین بودجه جنگ در اوکراین، کرملین ذخایر طلای خود را به سطحی بی‌سابقه افزایش داده و این ذخایر را در «مسیرهای تجاری» برای به دست آوردن ارز سخت به فروش می‌رساند. قیمت‌های لحظه ای طلا به‌طور چشمگیری افزایش یافته است.

سرمایه‌گذاران عادی ممکن است با این پارادوکس مواجه شوند: در حالی که تورم در غرب همچنان به‌ طور ناخوشایندی بالاست و اقتصاد ایالات متحده در حال رونق است، قیمت لحظه ای طلا همچنان به صعود تاریخی خود ادامه می‌دهد.

به‌ طور معمول، هنگامی که اقتصادهای بزرگ جهان رونق می‌گیرند، سرمایه‌گذاران از فلزات گران‌بها روی‌گردان می‌شوند، چون این دارایی‌ها نه سود می‌دهند و نه بهره، هرچند می‌توان به ارزش قابل‌توجه آن‌ها اعتماد کرد.

طلا: دارایی امن در بازارهای نزولی اوراق قرضه و سهام

طلا به ‌طور سنتی به‌عنوان یک دارایی امن در بازارهای نزولی اوراق قرضه یا سهام شناخته می‌شود. پس چرا قیمت طلا طی دو سال گذشته به افزایش تاریخی خود ادامه داده است و در اکتبر ۲۰۲۴ (مهر ۱۴۰۳) به بالاترین رکورد خود یعنی ۲,۷۹۰.۰۷ دلار در هر اونس رسید، در حالی که بزرگ‌ترین اقتصاد جهان، مانند ایالات متحده، همزمان در حال رونق بوده است؟

در تاریخ ۲۰ مارس ۲۰۲۰ (۱ فروردین ۱۳۹۹)، با ۱,۴۸۸ دلار می‌توانستید یک اونس طلا بخرید. اکنون، قیمت این فلز گران‌بها به بالاترین حد تاریخی خود رسیده است و این روند در حالی ادامه دارد که اقتصادهای بزرگ همچنان در حال رشد هستند.

در مقطعی در روز سه‌شنبه، قیمت طلا به ۲,۶۷۵ دلار رسید. همان‌طور که این تاریخ‌ها نشان می‌دهد، تهاجم روسیه به اوکراین نقطه خوبی برای شروع بررسی و یافتن پاسخ‌ها است.

برای شروع، سرمایه‌گذاران معمولاً در زمان تنش‌های ژئوپلیتیکی به طلا روی می‌آورند، همان‌طور که قطعاً در ماه گذشته رخ داد، زمانی که ولادیمیر پوتین (Vladimir Putin)، رئیس‌جمهور روسیه، تهدید حملات هسته‌ای را مطرح کرد.

پیتر گرانت (Peter Grant)، معاون رئیس و استراتژیست ارشد فلزات در زانر متالز (Zaner Metals)، در اواخر نوامبر به رویترز گفت:

«واضح است که این موضوع علاقه به دارایی امن (طلا) را برانگیخته است.»

و سپس، هجوم کرملین به طلا خود موضوع دیگری است.

هشداری برای بانک‌های مرکزی در سراسر جهان

ماه گذشته، وزارت دارایی روسیه اعلام کرد که خرید روزانه ارز و شمش طلا را ۳۵.۵ درصد افزایش خواهد داد. ذخایر طلای مسکو پیش از این برای اولین بار در ماه اکتبر از مرز ۲۰۰ میلیارد دلار عبور کرده بود و به رکورد ۲۰۷.۷ میلیارد دلار رسید.

لینا توماس (Lina Thomas)، استراتژیست کالا در گلدمن ساکس ریسرچ (Goldman Sachs Research)، در وبلاگ این بانک سرمایه‌گذاری مستقر در نیویورک نوشت:

«از سال ۲۰۲۲ (۱۴۰۱)، قیمت طلا حتی با افزایش نرخ بهره ایالات متحده ۴۰ درصد رشد کرده است.»

او افزود:

«این بسیار عجیب است. معمولاً نرخ‌های بهره بالاتر جذابیت طلا را کاهش می‌دهند، چون طلا برخلاف اوراق قرضه، هیچ سودی پرداخت نمی‌کند.»

با این حال، پس از آن که ایالات متحده و سایر کشورهای غربی شروع به مسدود کردن دارایی‌های بانک مرکزی روسیه در مؤسسات مالی این کشورها کردند، این منطق تغییر کرد.

«این هشداری برای بانک‌های مرکزی در سراسر جهان بود»

توماس ادامه داد:

«بانک‌های مرکزی در سراسر جهان شروع به تنوع‌بخشی ذخایر خود کردند تا وابستگی به دلار را کاهش دهند و به دارایی‌ای روی آورند که هیچ‌کس نمی‌تواند آن را مسدود کند – و آن دارایی طلا است.»

توماس پیش‌بینی کرد که قیمت طلا تا پایان سال آینده به ۳,۰۰۰ دلار در هر اونس تروا خواهد رسید.

پس روسیه طلای خود را از کجا تأمین می‌کند؟

در سال ۲۰۲۲ (۱۴۰۱)، روسیه با ۳۲۰ تن تولید سالانه، دومین تولیدکننده بزرگ طلا در جهان بود که این رقم برابر با ۱۰.۳ درصد تولید جهانی است. روسیه در این رتبه‌بندی با استرالیا برابر بود و پس از چین با ۳۳۰ تن تولید (معادل ۱۰.۶ درصد سهم جهانی) قرار داشت. (ایالات متحده در جایگاه چهارم، پس از کانادا، با ۵.۵ درصد سهم جهانی قرار گرفت، در حالی که آفریقای جنوبی، که تا سال ۲۰۰۶ (۱۳۸۵) پیشتاز بود، در آن سال به جایگاه هفتم با ۳.۳ درصد سهم سقوط کرد.)

بر اساس آمار Statista از سال ۲۰۲۱ (۱۴۰۰)، بزرگ‌ترین شرکت‌های استخراج طلا در روسیه عبارت هستند از: Polyus، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های جهان با حدود ۸۵ تن تولید در آن سال، و پس از آن Polymetal International با ۳۵ تن و سپس Kinross Gold، Petropavlovsk، Nord Gold، Uzuralzloto و دیگر شرکت‌ها.

برای درک مقیاس، Polyus در نیمه اول سال جاری میلادی سود عملیاتی ۱.۵۸ میلیارد دلار را گزارش کرده است.

این شرکت‌ها عمدتاً طلای خود را به بانک‌های تجاری روسیه مانند VTB Bank، MDM، Sberbank و Gazprombank (بازوی مالی شرکت گازپروم که اکثریت آن متعلق به دولت است) می‌فروشند.

این بانک‌ها نیز به نوبه خود طلا را به بانک مرکزی روسیه (Bank of Russia) می‌فروشند که مالک و مدیر تمام ذخایر کشور است. بانک مرکزی روسیه دو سوم طلای خود را در مسکو، در گاوصندوقی در خیابان Ulitsa Pravdy، و بقیه را در ساختمانی در سن‌پترزبورگ (St. Petersburg) نگهداری می‌کند.

یک «مسیر تجاری طلای» جدید

یکی از بزرگ‌ترین مشکلات اقتصاد روسیه که تحت تحریم‌های شدید قرار دارد، کاهش ارزش روبل و نداشتن دسترسی قانونی به دلار یا یورو است.

به گفته تحلیلگران اتاق فکر آمریکایی RAND، به نظر می‌رسد که روسیه «طلا را با ارزهای سخت، تسلیحات و کالاهای خارجی مبادله می‌کند و یک مسیر تجاری طلای جدید بین روسیه، آفریقا، خاورمیانه و چین ایجاد کرده است».

جان کندی (John Kennedy)، یکی از پژوهشگران برجسته RAND، خاطرنشان کرد:

«تا زمان تهاجم تمام‌عیار روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ (بهمن ۱۴۰۰)، روسیه به مدت یک دهه با سرعت بیشتری نسبت به هر کشور دیگری طلا جمع‌آوری کرده بود.»

یک فرمان اجرایی از دفتر ریاست جمهوری ایالات متحده (E.O. 14024) از ابتدای تهاجم تمام‌عیار روسیه به اجرا درآمده است. این فرمان اعلام می‌کند که «افرادی که مسئول یا همدست شناخته شوند، یا به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در معاملات یا فعالیت‌های ساختگی یا ساختارمند برای دور زدن تحریم‌های ایالات متحده، از جمله از طریق استفاده از دارایی‌هایی مانند طلا یا سایر فلزات گران‌بها، شرکت داشته یا تلاش کرده‌اند شرکت کنند، مشمول مجازات خواهند شد.»

با این حال، جان کندی (John Kennedy) نوشت:

«در حالی که مسکو نفوذ قابل‌توجهی بر تولید طلا در آسیای مرکزی و آفریقا دارد، از طلا برای حمایت از اقتصاد جنگی خود و تقویت دسترسی به کالاهای حیاتی استفاده می‌کند.»