آنچه در این مطلب می خوانید
در سال ۲۰۲۲، قیمت نفت از ۱۰۰ دلار در هر بشکه فراتر رفت و پس از یک سال پرتنش در بازارهای انرژی به دلیل تهاجم روسیه به اوکراین، به بالاترین سطح خود طی هشت سال اخیر رسید. سود شرکت‌های نفتی دو برابر شد و اقتصاد بزرگ ترین تولیدکنندگان نفت جهان رشد قابل توجهی را تجربه کرد.
اما کدام کشورها بیشترین سهم را در تولید نفت جهان دارند؟ با استناد به داده‌های آماری انرژی جهانی که توسط موسسه انرژی (Energy Institute) تهیه شده است، فهرستی از بزرگ ترین تولیدکنندگان نفت جهان در بازار فارکس تهیه و رتبه‌بندی شده است.
تولید نفت بر اساس کشور، در سال 2024
بر اساس آخرین آمار موجود، ایالات متحده آمریکا با تولید روزانه بیش از ۱۳ میلیون بشکه نفت خام، بزرگ ترین تولیدکننده نفت جهان است. این کشور در ماه سپتامبر ۲۰۲۳ به رکورد جدیدی در تولید نفت خام دست یافت و پیش بینی می‌شود که این روند افزایشی در کوتاه‌مدت و میان‌مدت ادامه یابد. حدودا سه چهارم از تولید نفت ایالات متحده در 5 ایالت تگزاس، نیومکزیکو، داکوتای شمالی، آلاسکا و کلرادو متمرکز است.
پس از ایالات متحده، عربستان سعودی با تولید حدود ۱۲ میلیون بشکه در روز در رتبه دوم قرار دارد. روسیه نیز با تولید حدود ۱۱ میلیون بشکه در روز در جایگاه سوم است. این سه کشور مجموعاً بیش از ۴۰ درصد از تولید جهانی نفت را به خود اختصاص می‌دهند.
در رتبه‌های بعدی، کانادا و عراق به ترتیب در جایگاه‌های چهارم و پنجم قرار دارند. این پنج کشور برتر تولیدکننده نفت، بیش از نیمی از عرضه نفت جهان را تأمین می‌کنند. لازم به ذکر است که این آمارها ممکن است با گذشت زمان و تغییرات در تولید و سیاست‌های انرژی کشورها تغییر کنند. سایر تولیدکنندگان بزرگ نفت جهان در جدول زیر رتبه‌بندی شده‌اند:
پس از پیشتازی ایالات متحده در تولید نفت، عربستان سعودی با تولید روزانه ۱۲ میلیون بشکه در رتبه دوم قرار گرفت که حدود ۱۳ درصد از عرضه جهانی نفت را شامل می‌شود. روسیه نیز در سال 2024 با تولید ۱۱ میلیون بشکه در روز، جایگاه سوم را به خود اختصاص داد. این سه غول بزرگ با کانادا در رتبه چهارم و عراق در رتبه پنجم، بیشتر از نیمی از کل عرضه جهانی نفت را تأمین نمودند.
در همین حال، ۱۰ تولیدکننده برتر نفت جهان، که شامل کشورهایی در رتبه‌های ششم تا دهم یعنی چین، امارات متحده عربی، ایران، برزیل و کویت هستند، بیش از ۷۰ درصد از تولید نفت جهان را بر عهده دارند. لازم به ذکر است که تمام این ۱۰ تولیدکننده بزرگ نفتی تولید خود را بین سال‌های 2021 تا 2024 افزایش دادند، که این امر باعث رشد ۴.۲ درصدی تولید جهانی نسبت به سال قبل شد.
مناطق عمده تولیدکننده نفت در سال 2024
خاورمیانه حدود یک سوم از تولید جهانی نفت را به خود اختصاص داده و آمریکای شمالی نیز تقریباً یک سوم دیگر از حجم تولید نفت جهان را تأمین می‌کند. در همین حال، کشورهای مستقل مشترک المنافع (CIS) – سازمانی که از کشورهای تشکیل شده پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ایجاد شده است – به عنوان یکی دیگر از تولیدکنندگان بزرگ منطقه‌ای، ۱۵ درصد از تولید جهانی نفت را در اختیار دارد.
با این حال، آنچه در داده‌ها به وضوح قابل مشاهده است، کاهش سهم اروپا در تولید نفت است که اکنون تنها ۳ درصد از عرضه جهانی را تشکیل می‌دهد. طی ۲۰ سال گذشته، تولید نفت اتحادیه اروپا بیش از ۵۰ درصد کاهش یافته است، که این امر ناشی از عوامل مختلفی مانند قوانین سختگیرانه زیست‌محیطی و تغییر به استفاده بیشتر از گاز طبیعی بوده است.
یکی دیگر از چارچوب‌های مهم برای تحلیل تولید نفت، اعضای اوپک (OPEC) است که حدود ۳۵ درصد از تولید جهانی نفت و تقریباً ۷۰ درصد از ذخایر نفت جهان را در اختیار دارند. اگر گروه ۱۰ کشور صادرکننده نفت اوپک پلاس (OPEC+) را نیز در نظر بگیریم، سهم این کشورها در تولید نفت به بیش از نیمی از عرضه جهانی افزایش می‌یابد.
قانون تعادل بزرگ نفت
از آنجا که نفت به عنوان رگ حیاتی اقتصاد مدرن شناخته می‌شود، کشورهایی که مقادیر قابل توجهی از تولید نفت را در اختیار دارند، از مزایای سیاسی و اقتصادی فراوانی بهره‌مند می‌شوند. این مناطق اغلب به شکوفایی اقتصادی دست یافته‌اند و در طول تاریخ، جنگ‌های متعددی برای کنترل این منبع ارزشمند به وقوع پیوسته است.
در همین حال، تلاش‌های جهانی برای حرکت به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر بسیاری از صادرکنندگان بزرگ نفت را وادار کرده تا به تنوع بخشی در اقتصاد خود روی آورند. نمونه‌ای برجسته در این زمینه، عربستان سعودی است که صندوق سرمایه‌گذاری دولتی آن در شرکت‌هایی مانند اوبر (Uber) و وی‌ورک (WeWork) سرمایه گذاری کرده است.
با این حال، نیاز جهان به نفت همچنان پابرجاست، زیرا این منبع نزدیک به یک سوم تقاضای انرژی جهانی را تأمین می‌کند.
