مدیرعامل سازمان منطقه آزاد تجاری-صنعتی ارس (AFZ)، واقع در استان آذربایجان شرقی در شمال غرب ایران، اعلام کرد که ارزش صادرات از این منطقه در 9 ماه اول سال شمسی جاری (۲۱ مارس تا ۲۱ دسامبر ۲۰۲۳) نسبت به مدت مشابه در سال گذشته ۳۰ درصد افزایش یافته است.
مجید کیانی گفت که در این دوره 9 ماهه، کالاهایی به ارزش ۱۴۸ میلیون دلار از این منطقه صادر شده است.
او محصولات گلخانه‌ای، میوه‌های خشک، محصولات نفتی، شمش فولاد و محصولات پلاستیکی را به عنوان اصلی‌ترین کالاهای صادراتی از این منطقه نام برد و کشورهای روسیه، ترکیه، آذربایجان، عراق، ارمنستان، گرجستان، امارات متحده عربی، قزاقستان، افغانستان و پاکستان را به عنوان اصلی‌ترین مقاصد صادراتی ذکر کرد.
او همچنین از افزایش تولید کالا در این منطقه در 9 ماه ابتدای امسال خبر داد و گفت که در این مدت، واحدهای تولیدی منطقه ۱۴۸ هزار تن محصولات صنعتی و ۱۰۷ هزار تن محصولات کشاورزی تأمین کرده‌اند.
تأسیس مناطق آزاد تجاری (FTZs) در ایران به سال ۱۳۶۸ (مارس ۱۹۸۹ – مارس ۱۹۹۰) بازمی‌گردد که پس از کاهش درآمد نفتی کشور در سال پیش از آن، دولت حمایت از صادرات غیر نفتی را آغاز کرد.
دو منطقه آزاد تجاری اول ایران در جنوب کشور ایجاد شدند. اولین آن‌ها، منطقه آزاد تجاری کیش بود که در سال ۱۳۶۸ در جزیره کیش در خلیج فارس تأسیس شد و دومین آن، منطقه آزاد تجاری قشم بود که سال بعد در جزیره قشم در تنگه هرمز ایجاد شد.
پس از آن، پنج منطقه آزاد تجاری دیگر نیز در ایران تأسیس شده‌اند، از جمله چابهار در جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان، اروند در جنوب غربی استان خوزستان، انزلی در شمال استان گیلان، ارس در استان آذربایجان شرقی و ماکو در استان آذربایجان غربی، هر دو در شمال غرب کشور.
توسعه مناطق آزاد تجاری موجود و ایجاد مناطق آزاد تجاری جدید به یکی از رویکردهای اصلی اقتصادی دولت ایران تبدیل شده است.
در تاریخ ۱۷ آذر ۱۴۰۲ (۸ دسامبر ۲۰۲۳)، حجت‌الله عبدالملکی، دبیر شورای عالی مناطق آزاد ایران، 10 استراتژی جدید را برای افزایش سرمایه‌گذاری و صادرات در مناطق آزاد و اقتصادی ویژه کشور ارائه داد.
او این سخنان را در جلسه‌ای با معاونین مناطق آزاد کشور در حاشیه دومین نمایشگاه انحصاری اتحادیه اقتصادی اوراسیا در تهران بیان کرد.
این مقام مسئول اظهار داشت که استراتژی‌های مذکور بیشتر بر شبکه همکاری بین بخش‌های سرمایه‌گذاری و اقتصادی مناطق آزاد کشور تمرکز دارد.
او توضیح داد: “هدف اصلی این شبکه، بازاریابی مشترک بین مناطق آزاد در زمینه‌های درآمد، سرمایه‌گذاری، لجستیک و صادرات است.”
این مقام مسئول گفت که اجرای یک برنامه جامع برای توسعه لجستیک و صادرات مجدد از مناطق آزاد با استفاده از ظرفیت‌های حمل و نقل ترکیبی و ترانزیت بین مناطق آزاد، بخش دیگری از استراتژی‌های مذکور است.
او افزود: “سومین استراتژی، استفاده از ظرفیت سازمان‌ها و توافقات بین‌المللی مانند اتحادیه اقتصادی اوراسیا، شانگهای، بریکس (BRICS)، اکو (ECO) و غیره است”.
این مقام مسئول اظهار داشت که شناسایی مزایا و ویژگی‌های منحصر به فرد مناطق آزاد و معرفی آن‌ها به یکدیگر برای بهره‌مندی از مزایای نسبی هر منطقه در ساختار شبکه، بخش دیگری از استراتژی‌های هماهنگ مذکور است.
عبدالملکی گفت: “پنجمین استراتژی، استفاده از مدل کالاهای مسافری برای افزایش درآمد سازمان‌های مناطق آزاد و ششمین استراتژی، حضور در نمایشگاه‌ها و رویدادهای تجاری داخلی و بین‌المللی برای معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری مناطق آزاد در راستای ادامه مسیر امسال است”.
این مقام مسئول گفت که هفتمین استراتژی تعیین یک زنجیره تأمین کالا بین مناطق آزاد به گونه‌ای است که کالاها در یک شبکه همکاری مبادله، فروخته یا عرضه شوند، و در ادامه، افزود: “استفاده از برنامه یک کمربند یک جاده چین با تمرکز بر مناطق آزاد، تعیین یک شبکه گردشگری جامع مناطق آزاد و ویژه برای ترسیم منافع و اهداف مشترک، هشتمین و نهمین بخش این برنامه است؛ و همکاری پولی، بانکی و مالی به صورت تهیه یک سند سَبک همکاری برای تأمین مالی پروژه‌های ساختمانی و سرمایه‌گذاری، دهمین استراتژی است.”
