آنچه در این مقاله می خوانید
در پاسخ به بیانیه‌های آیت الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، در مورد نیاز به توقف یا کاهش رشد نقدینگی، بانک مرکزی ایران گزارشی منتشر کرده است که نشان می‌دهد نرخ تورم در دسامبر ۲۰۲۳ (دی ۱۴۰۲) نسبت به همین دوره در سال ۲۰۲۲، نزدیک به ۳۲ درصد افزایش یافته است.
در تاریخ ۱۰ بهمن ۱۴۰۲ (۳۰ ژانویه)، آیت الله خامنه‌ای خواستار توقف یا کاهش رشد نقدینگی در ایران شد و اعلام کرد که نارضایتی تولیدکنندگان نتیجه عدم توجه دولت به هشدارهای او در سال گذشته بود.
گزارش بانک مرکزی ایران افزایش قابل توجهی در نرخ رشد نقدینگی را نشان می‌دهد، که با برآورد صندوق بین‌المللی پول در تضاد است.
این گزارش میزان واقعی نقدینگی در کشور را ذکر نمی‌کند اما بر کاهش سرعت رشد نقدینگی تاکید دارد. گزارش بانک مرکزی ایران در مورد سطح نقدینگی در ماه ژانویه هنوز منتشر نشده است.
با این حال، به طور گسترده پذیرفته شده است که رشد نامتناسب نقدینگی، ناشی از فشار دولت بر بانک مرکزی برای چاپ اسکناس بدون پشتوانه کافی برای پوشش کسری بودجه، به عنوان عامل اصلی دامن زدن به تورم سرسام‌آور در ایران در نظر گرفته می‌شود.
با این حال، آرشیو آماری بانک مرکزی نشان می‌دهد که نقدینگی در دسامبر ۲۰۲۲ معادل ۵۹,۰۷۰ تریلیون ریال (تقریباً ۱۰۷.۲ میلیارد دلار) بود. با نرخ رشد ۳۱.۷ درصد در طول یک سال، این رقم به ۷۷,۸۰۰ تریلیون ریال (تقریباً ۱۴۱.۱۹۷ میلیارد دلار) در دسامبر ۲۰۲۳ رسیده است.
در ابتدای ریاست‌جمهوری ابراهیم رئیسی، نقدینگی در کشور ۳۹,۲۱۰ تریلیون ریال (تقریباً ۷۱.۱۶۱ میلیارد دلار) بود، که به این معناست که فقط در مدت دو سال، به میزان دو برابر افزایش یافته است.
طی دهه گذشته، دولت‌های ایران به استقراض گسترده از بانک مرکزی، سایر بانک‌ها و صندوق توسعه ملی برای پوشش کسری بودجه روی آورده‌اند، که بانک مرکزی را به چاپ اسکناس بدون پشتوانه کافی وادار کرده است. این روند عامل اصلی دامن زدن به تورم سرسام‌آور در ایران بوده است.
در حالی که گزارش بانک مرکزی جزئیاتی در مورد حجم عرضه پول ارائه نمی‌دهد، برآوردهای صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد که سرعت رشد نقدینگی در ایران امسال در حال افزایش است.
بر اساس این برآوردها، که در پاییز امسال منتشر شدند، میانگین رشد سالانه نقدینگی در ایران طی دهه گذشته حدود ۲۵ درصد بوده است، اما سال گذشته به ۳۱ درصد رسید و انتظار می‌رود امسال حدود ۴۷ درصد باشد.
ایران بالاترین رشد نقدینگی را در میان کشورهای خاورمیانه و آفریقا دارد. برای مقایسه، رشد عرضه پول ایران پنج برابر عربستان سعودی و نرخ تورم در ایران بیش از ۱۷ برابر بالاتر از عربستان سعودی است.
صندوق بین‌المللی پول نرخ تورم در ایران را امسال ۴۷ درصد تخمین زده است.
این گزارش همچنین بیان می‌کند که بدهی دولت ایران در سال جاری شمسی به ۱۱۲ میلیارد دلار رسیده است و پیش‌بینی می‌شود سال آینده ۶ میلیارد دلار دیگر افزایش یابد. بدهی دولت ایران معادل یک سوم تولید ناخالص داخلی (GDP) کشور است.
نظر شما در مورد رشد بی‌سابقه نقدینگی در ایران چیست؟ شما می‌توانید نظرات خود را در قسمت دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.
