رئیس سازمان نگهداری و حمل و نقل جاده‌ای ایران (RMTO) اعلام کرد که رکورد ماهانه ترانزیت کالا از طریق جاده‌های ایران پس از 10 سال، در دهمین ماه سال جاری شمسی (۱ دی ۱۴۰۲ تا ۳۰ دی ۱۴۰۲) شکسته شد.
وزارت راه و شهرسازی گزارش داد که داریوش امانی همچنین اعلام کرد که ۱۱.۴ میلیون تن کالا در طول 10 ماه اول سال جاری (۲۱ مارس ۲۰۲۳ تا ۲۰ ژانویه ۲۰۲۴) از طریق جاده‌های کشور ترانزیت شده است که نشان دهنده رشد ۴۶ درصدی نسبت به دوره مشابه سال قبل است.
این مقام پیش‌بینی کرد که روند افزایشی ترانزیت از قلمرو کشور در 2 ماه آخر این سال ادامه خواهد یافت.
همان طور که پیشتر توسط رئیس سازمان گمرک جمهوری اسلامی ایران (IRICA) اعلام شده بود، ترانزیت کالاها از طریق ایران در 10 ماه اول سال جاری، نسبت به دوره مشابه سال قبل، ۲۹ درصد افزایش یافته است.
محمد رضوانی‌فر گفت که ۱۴.۲ میلیون تن کالا در دوره 10 ماهه مذکور از کشور صادر شده است.
همان طور که شهریار افندی‌زاده، معاون وزیر حمل و نقل اعلام کرد، دستاوردهای حاصل از انجام مذاکرات ترانزیت و معرفی اصول طرح “راه ایران”، منجر به رشد ترانزیت از طریق کشور در این سال شده است.
این مقام مسئول تاکید کرد که روند مستمر ثبت رکوردهای اخیر ترانزیت از طریق کشور و علاقه‌مندی فزاینده دولت‌ها، تجار و فعالان بخش حمل و نقل از کشورهای همسایه، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای به وضعیت ترانزیت و لجستیک جمهوری اسلامی ایران، نشان‌دهنده ثمربخش بودن رویکرد تحولی دولت سیزدهم به مسئله استراتژیک ترانزیت با تاکید بر توسعه روابط اقتصادی همه‌جانبه با همسایگان است.
آن چنان که مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی، اعلام کرد، طرح “راه ایران” که توسط دولت فعلی ایران ارائه شده است، به کشورهای همسایه امکان استفاده از ایران به عنوان مسیر یا راهکاری را می‌دهد که دسترسی آنها به آب‌های بین‌المللی را تسهیل می‌کند.
این وزیر تاکید کرد که طرح راه ایران، دروازه‌ای به سرزمین فرصت‌های ترانزیتی ایران است.
همان طور که پیشتر افندی‌زاده اعلام کرده بود، ۱۰.۸ میلیون تن کالا در سال گذشته شمسی ۱۴۰۱ (پایان یافته در ۲۹ اسفند) از طریق کشور ترانزیت شده است.
این مقام مسئول همچنین اعلام کرد که ایران با ترانزیت ۸.۳ میلیون تن کالای غیرنفتی در ۱۴۰۱، رکورد جدیدی را ثبت کرده است، و افزود که ۲.۵ میلیون تن محصولات نفتی نیز در سال گذشته از طریق کشور ترانزیت شده است.
او گفت:
“با توجه به ترانزیت ۷.۵ میلیون تن کالای غیرنفتی در سال ۱۴۰۰، ما شاهد رشد ۱۰.۷ درصدی در ترانزیت این نوع کالاها در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال قبل بوده‌ایم”.
معاون وزیر حمل و نقل بیشتر تاکید کرد که در سال ۱۴۰۱، شاهد تحولات و دستاوردهای مهمی در حوزه‌های استراتژیک و عملیاتی ترانزیت کشور بودیم که تأثیرات قطعی آن به تدریج و به طور پایدار بر رشد ترانزیت از کشور در سال ۱۴۰۲ و سال‌های آینده مشاهده خواهد شد.
افندی‌زاده سپس توضیح داد: “در راستای فعال‌سازی و توسعه کریدور بین‌المللی حمل و نقل شمال-جنوب، در جلسه سه جانبه در شهریور ماه گذشته بین مقامات ارشد کشورمان و فدراسیون روسیه و جمهوری آذربایجان در باکو، در حالی که هدف رسیدن به ترانزیت ۱۵ میلیون تن کالا از طریق این کریدور تا سال ۲۰۳۰ بود، توافق‌هایی در زمینه تقویت همکاری سه کشور در سرمایه‌گذاری و تامین مالی مشترک، تکمیل و توسعه زیرساخت‌های کلیدی و بهره‌برداری از آنها، به ویژه ساخت خط راه‌آهن رشت-آستارا، تسهیل ترافیک کالای مرزی و افزایش کیفیت و کمیت این ترافیک به دست آمد”؛ او افزود که پیگیری اجرای این توافق‌ها در دستور کار قرار دارد.
او ادامه داد:
“یکی از مهم‌ترین رویدادهای سال گذشته، عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای (SCO) بود. در مدت کوتاهی پس از نشست سران شانگهای در شهریور ۱۴۰۱ در سمرقند، اولین نشست شش‌جانبه وزرای حمل و نقل ایران و کشورهای آسیای مرکزی به علاوه روسیه و آذربایجان در مهر ۱۴۰۱ در تهران با هدف دستیابی به ترانزیت سالانه ۲۰ میلیون تن بین ایران و کشورهای آسیای مرکزی، به عنوان منطقه‌ای با نقش و اهمیت بسیار بالا در ترانزیت شرق-غرب و شمال-جنوب، به ویژه پس از تحولات اخیر منطقه‌ای و بین‌المللی، برگزار شد که توسط اعضا تصویب شد.”
معاون وزیر حمل و نقل خاطرنشان کرد که امسال، موضوع ترانزیت و ایفای نقش در برنامه‌های مهمی مانند طرح کمربند و جاده چین، سازمان همکاری شانگهای، سازمان همکاری اقتصادی (ECO)، و اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) یکی از اولویت‌های اصلی وزارت حمل و نقل در توسعه روابط حمل و نقل با کشورهای هدف منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای است.
پس از هفت سال کاهش در ترانزیت کالا از کشور، مسیر رشد ترانزیت در سال گذشته (پایان یافته در ۲۰ مارس ۲۰۲۲) از سر گرفته شد و با عبور ۱۲.۶۵ میلیون تن کالا از ایران، رشد ۶۸ درصدی حاصل شد.
سیاست توجه به همسایگان و توسعه روابط سیاسی و اقتصادی با کشورهای همسایه در دولت کنونی، افزایش توجه به مسیرهای جاده‌ای و ریلی در جهان، و تلاش‌ها و همکاری‌های سازمان‌های مرتبط با حمل و نقل و تجارت در برپایی یا فعال‌سازی کریدورها از طریق کشور منجر به رشد قابل توجه در ترانزیت کالا از طریق ایران شده است.
ایران به دلیل موقعیت استراتژیک و جغرافیای خاص خود، یکی از کشورهایی است که در روابط تجارت و ترانزیت وضعیت ویژه‌ای دارد، چون این کشور در مسیر چندین کریدور بین‌المللی مهم قرار دارد.
با توجه به موقعیت جغرافیایی خود، ایران می‌تواند نقش قابل توجهی در ترانزیت کالا در منطقه ایفا کند و از وضعیت خود در این زمینه بهره‌مند شود.
توجه به اسناد بالادستی، به ویژه برنامه‌های توسعه‌ای کشور و تصمیم دولت برای توسعه ترانزیت، با تمرکز ویژه بر توسعه زیرساخت‌ها، کاهش زمان ترانزیت، ارزان‌تر کردن عبور از ایران و ایجاد مزیت‌های بیشتر نسبت به رقبا، به دلیل مسیر کوتاه برای مشتریان، می‌تواند به تسهیل توسعه ترانزیت منجر شود تا کشور بتواند به رشد مطلوب در این زمینه دست یابد.
در اوایل ژوئن ۲۰۲۳، افندی‌زاده اعلام کرد که وزارت حمل و نقل و توسعه شهری در حال آماده‌سازی یک برنامه جامع پنج ساله برای افزایش روابط حمل و نقل و ترانزیت با کشورهای آسیای مرکزی، خلیج فارس و دریای عمان است.
افندی‌زاده توضیح داد که این برنامه شامل استراتژی‌های اساسی و نقشه راه اجرایی به صورت گام به گام برای پنج سال آینده است و تکامل روابط دوجانبه حمل و نقل و ترانزیت با کشورهای هدف، از جمله کشورهای آسیای مرکزی و خلیج فارس و دریای عمان را نشان خواهد داد.
معاون وزیر حمل و نقل خاطرنشان کرد که امسال، موضوع ترانزیت و ایفای نقش در برنامه‌های مهمی مانند طرح کمربند و جاده چین، سازمان همکاری شانگهای، سازمان همکاری اقتصادی (ECO)، و اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) یکی از اولویت‌های اصلی وزارت حمل و نقل در توسعه روابط حمل و نقل با کشورهای هدف منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای است.
