بانک مرکزی ایرلند ذخایر طلای خود را دو برابر کرده است

در چند ماه گذشته، شاهد افزایش غیرمنتظره‌ای در قیمت طلا بوده‌ایم، کالایی که علی‌رغم مجموعه‌ای از شرایط نامطلوب، عملکرد فوق‌العاده‌ای داشته است.

با بسته شدن در بالاترین سطح همه زمان‌ها در ماه دسامبر، قیمت‌های طلا به نزدیکی 2,100 دلار (1,950 یورو) برای هر اونس رسید و در تقابل با نظریه اقتصادی سنتی، 15 درصد در سال 2023 رشد کرد.

در حالی که در ابتدا تنها بازدهی 2 درصد پیش‌بینی شده بود، و با وجود آن چه که نرخ‌های بهره و شرایط تورمی باعث شد تا بسیاری از پیش‌بینی‌کنندگان به آن اعتقاد پیدا کنند، طلا سال گذشته را با یکی از بهترین عملکردها به پایان رساند.

مانند هر کالایی، قیمت‌های طلا تحت تاثیر عوامل بسیاری قرار می‌گیرد که یکی از مهم‌ترین آنها نرخ بهره واقعی است که هزینه فرصت نگهداری از طلای بدون بازده را نشان می‌دهد.

اما در حالی که بازدهی اوراق قرضه 10 ساله محافظت شده در برابر تورم از اوج 2.5 درصدی خود در ماه اکتبر پایین آمده است، همچنان در بلندترین سطوحی قرار دارد که از سال 2009 دیده نشده است.

علاوه بر این، در 18 ماه گذشته، بانک‌های مرکزی نرخ بهره را به شکلی بی‌سابقه‌ای افزایش داده‌اند که با محیط کنونی نرخ که در یکی از بالاترین سطوح دیده شده در دهه‌های گذشته را نشان می‌دهد، بخشی از تلاش جسورانه برای مهار تورم است.

بانک مرکزی اروپا (ECB) در طی 14 ماه، نرخ بهره را 10 بار و به مجموع 450 واحد افزایش داد.

در حال حاضر، نرخ اصلی بازپرداخت بانک مرکزی اروپا 4.5 درصد است و با وجودی که شرایط برای کاهش نرخ‌ها فراهم شده است، سیاست‌گذاران همچنان در ارائه راهنمایی‌های شفاف در مورد زمان تسهیل سیاست پولی تردید دارند.

در ایالات متحده، جروم پاول (Jerome Powell)، رئیس فدرال رزرو، نیز زمان اولین کاهش نرخ بهره را مخفی نگه داشته است. از مارس 2022، فدرال رزرو نرخ‌ها را 11 بار افزایش داده است، در حالی که نرخ پایه وام‌دهی خود را از 5.25 تا 5.5 درصد افزایش داده که اکنون در بلندترین سطح 23 سال اخیر قرار دارد.

با این حال، با وجود نرخ‌های بهره بسیار بالا، قیمت‌های طلا افزایش یافته است، که رابطه معکوس مورد انتظار را به چالش می‌کشد.

فرگال اوکانر (Fergal O’Connor)، استاد ارشد اقتصاد مالی در دانشگاه کالج کورک (University College Cork) و مشاور ارشد شورای جهانی طلا، می‌گوید: “نکته شگفت‌انگیز این است که با توجه به این که نرخ‌های بهره بسیار بالا رفت، طلا چقدر خوب عمل کرد.”

“معمولاً، اگر از من پرسیده می‌شد که اگر نرخ‌های بهره از جایی که در سال 2020 بودند به جایی که حالا هستند، می‌رفتند، چه اتفاق می‌افتد؟ فرض می‌کردم که با فرض ثابت بودن سایر شرایط، قیمت طلا به حدود 1,200-1,300 دلار می‌رسد. به جای آن، الان قیمت طلا بالای 2,000 دلار نگه داشته شده است.”

بر اساس آخرین آمار در منطقه یورو که افزایش سطح قیمت‌ها را فقط 2.8 درصد گزارش می‌کند، در همان زمان، تورم – که وقتی بالا است، منجر به افزایش تقاضا برای طلا می‌شود – از جهش‌های پس از همه‌گیری بیماری به طور قابل توجهی بیش از 10 درصد کاهش یافته است. به طور مشابه، سازمان توسعه و همکاری اقتصادی پیش‌بینی می‌کند که تورم در ایالات متحده تنها به 2.2 درصد در سال 2024 برسد چون قیمت‌ها در میان اقلام غیرخوراکی به طور پیوسته ثابت می‌ماند.

با این حال، در حالی که سطوح قیمت مسیری از بهبود پس از دوران همه‌گیری بیماری را دنبال می‌کنند، طلایی که معمولاً به عنوان هِجی در برابر افزایش تورم استفاده می‌شود، بر خلاف روال معمول، به سطوح بالای جدیدی رسیده است.

پس، با نرخ‌های بهره در بلندترین حد در 2 دهه اخیر و فشار تورمی در حال کاهش، چرا قیمت‌های طلا افزایش یافته‌اند؟

آقای اوکانر می‌گوید: “طلا به خاطر بانک‌های مرکزی ارزش دارد، این است که آن را با همه چیز دیگر متفاوت می‌کند.”

او اضافه کرد: “تعجب بزرگ سال گذشته این بود که طلا چقدر خوب عمل کرد چون به نظر می‌رسید که آسیب ببیند. اما، به مدت دو سال متوالی، بانک‌های مرکزی بیش از 1,000 تن طلا خریداری کرده‌اند، که خیلی بیشتر از میانگین آنها است که حجمی بین 200 و 300 تن بود”.

“زمانی که فکر کنید استخراج طلا سالانه حدود 3,500 تن است، این میزان خرید مقدار زیادی محسوب می‌شود. آنها بیش از یک چهارم طلای تازه استخراج شده را خریداری می‌کنند.”

او گفت: “یکی از این بانک‌ها خودمان هستیم. در سال 2022، بانک مرکزی ایرلند مقدار طلا در ذخایر خود را دو برابر کرد، و میزان اندوخته‌های خود را از 6 تن متریک به 12 تن افزایش داد.”

در آن زمان، وزیر دارایی وقت، پاسکال دونوهو (Pascal Donohoe)، گفت که بانک مرکزی اندوخته‌های خود را به عنوان بخشی از «استراتژی سرمایه‌گذاری بلندمدت متنوع برای دارایی‌های سرمایه‌گذاری اختیاری، با هدف بهبود استحکام ترازنامه» افزایش داده است.

در حالی که بعید است که بانک‌های فردی در مورد تصمیمات معاملاتی توضیح دهند، یافته‌ها از شورای جهانی طلا به سه دلیل کلیدی برای افزایش خرید طلا اشاره می‌کند.

در نظرسنجی بانک مرکزی که سال گذشته منتشر شد، این سازمان خاطرنشان که با وجود سطوح بالای نرخ بهره، نگرانی‌های تورمی، و ریسک‌های ژئوپلیتیکی که سه عامل اصلی در تصمیمات مدیریت ذخایر بانکداران مرکزی را تشکیل می‌دادند، دلیل افزایش اندوخته‌های طلا اصلا عجیب نیست.

علاوه بر این، 70 درصد از بانک‌های مورد نظرسنجی بر این باور بودند که ذخایر طلا در 12 ماه آینده افزایش خواهد یافت، که نشان‌دهنده افزایش 10 پله‌ای از سال قبل است.

آقای اوکانر می‌گوید: “هیولای ترسناک برای طلا در سال آینده این است که بانک‌های مرکزی چه کاری انجام می‌دهند.”

او اضافه کرد: “با توجه به وضعیت ژئوپلیتیکی که وجود دارد، فکر می‌کنم می‌توانیم بگوییم که آنها به خرید خود ادامه خواهند داد، اما اگر حتی نیمی از پای خود را از روی پدال بردارند، هنوز طلای زیادی برای خرید توسط شخص دیگری باقی می‌ماند.”

با این حال، با وجود اهمیت آنها در تأثیرگذاری بر قیمت‌های طلا و تأثیری که آنها در 12 ماه گذشته داشته‌اند، بانک‌های مرکزی تنها 15 درصد از کل مالکیت جهانی طلا را به خود اختصاص می‌دهند.

در حالی که این میزان به مراتب بیشتر از سهم 9 درصدی طلا است که تنها برای اهداف سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود، هر دو پایین‌تر از تقاضای واقعی مصرف‌کننده برای فلز گرانبها است.

آقای اوکانر توضیح می‌دهد: “طلا به عنوان یک دارایی مالی خالص منطقی نیست، اما این به این دلیل است که آن یکی نیست.”

او ادامه می‌دهد: “از سال 1970، تولید ناخالص داخلی اسمی جهان حدوداً 7 درصد در سال رشد کرده است. طلا نیز تقریباً 7 درصد در سال رشد کرده است. این برای بسیاری از افراد منطقی نیست چون آنها طلا را فقط به عنوان یک دارایی مالی می‌بینند، اما 70 درصد از تمام طلا در جهان به شکل جواهرات، شمش و سکه نگهداری می‌شود و بیشتر تقاضای آن از مردم عادی می‌آید.

“وقتی افراد سعی می‌کنند درک کنند چرا طلا ارزشمند است، فقط دو دلیل واقعی وجود دارد؛ چون بانک‌های مرکزی آن را دارند، و مردم برای مقاصد زینتی آن را می‌خواهند.”

در ادامه، او گفت: “در یک سطح واقعاً ساده، این صرفاً در مورد عرضه و تقاضا است.”

بر اساس گزارش شورای جهانی طلا، در حالی که روابط کوتاه مدت بین طلا و نرخ‌های بهره ممکن است ثابت شده باشد که بی‌ثمر است، با تقاضایی که عمدتاً توسط اقتصاد در حال بهبود چین و بازار رو به رشد هند بیشتر می‌شود، مصرف سالانه جواهرات در طول سال 2023، حتی در محیط قیمتی بسیار بالا، ثابت نگه داشته شده است.

بنابراین در حالی که سال 2023 کمک کمی به حمایت از روابط بین عوامل تعیین‌کننده کوتاه مدت و قیمت‌های طلا کرده است، آنچه انجام داده است برجسته کردن اهمیت اکثریت خاموش است، یعنی کسانی که طلا را فقط برای داشتنش می‌خرند، به همراه بانک‌های مرکزی که اگر نخرند، از آن چه ممکن است اتفاق بیفتد، نگران هستند.

پس، این روند برای سال 2024 چه معنایی دارد؟ شورای جهانی طلا انتظار دارد که بانک‌های مرکزی به خرید با نرخ چشمگیر ادامه دهند، در حالی که همزمان شروع به کاهش نرخ‌ها از اواسط سال می‌کنند.

آقای اوکانر می‌گوید: “70 درصد طلا که در اختیار مصرف‌کنندگان قرار دارد، روز به روز معامله نمی‌شود و تقاضا در این بخش احتمالاً کمترین تغییر را خواهد داشت.”

او ادامه می‌دهد: “این موضوع، به همراه ادامه خریدهای بانک مرکزی و کاهش نرخ‌های بهره، به نظر من نشان‌دهنده یک سال خوب است.”