آنچه در این مقاله می خوانید
ایران با 15 کشور شامل امارات متحده عربی، افغانستان، ارمنستان، آذربایجان، بحرین، عراق، کویت، قزاقستان، عمان، پاکستان، قطر، روسیه، ترکیه، ترکمنستان و عربستان سعودی، مرز زمینی یا آبی دارد. گسترش تجارت با کشورهای همسایه یکی از برنامه‌های اصلی است که دولت ایران در سال‌های اخیر دنبال کرده است.
بین همسایگان ایران، پاکستان یکی از کشورهایی است که تجارت ایران با آن در سال گذشته افزایش یافته است.
آن چنان که وزارت تجارت پاکستان اعلام کرده، ارزش صادرات ایران به پاکستان در سال 2023 نسبت به سال 2022، 13 درصد افزایش یافته است.
داده‌های منتشر شده توسط وزارت تجارت پاکستان نشان می‌دهد که ایران در سال گذشته کالاهای غیرنفتی به ارزش 944 میلیون دلار به همسایه خود پاکستان صادر کرده است، در حالی که این رقم در سال 2022، 834 میلیون دلار بود.
ایران در سال مورد نظر کالاهایی به ارزش 155 میلیون دلار از پاکستان وارد کرده است، که این رقم 134 میلیون دلار بیشتر از رقم سال 2022 است.
آخرین گزارش کمیته روابط بین‌الملل و توسعه تجارت اتاق صنعت، معدن و تجارت ایران نشان می‌دهد که ایران در 10 ماه نخست سال شمسی جاری (۲۱ مارس ۲۰۲۳ تا ۲۰ ژانویه ۲۰۲۴) کالاهایی به ارزش ۱.۷ میلیارد دلار به پاکستان صادر کرده است.
روح‌الله لطیفی، سخنگوی کمیته روابط بین‌الملل و توسعه تجارت اتاق صنعت، معدن و تجارت ایران، گفت که در بین همسایگان ایران، پاکستان در دوره 10 ماهه، چهارمین مقصد برتر محصولات ایرانی بوده است.
این مقام همچنین اعلام کرد که با صادر کردن محصولات به ارزش ۵۲۷ میلیون دلار به ایران، پاکستان در جایگاه پنجم کشورهای همسایه قرار گرفت که در 10 ماه نخست سال جاری، کالا به ایران عرضه کرده‌اند.
همانطور که پیش‌تر گزارش شده بود، صادرات غیرنفتی ایران به پاکستان در سال شمسی ۱۴۰۰ (که در ۲۰ مارس ۲۰۲۳ به پایان رسید)، ۱۸ درصد افزایش یافت.
پاکستان در سال گذشته شمسی، پنجمین بازار بزرگ صادراتی ایران بود و محصولات غیرنفتی به ارزش ۱.۴۸۸ میلیارد دلار از ایران وارد کرد.
ایران در سال گذشته، کالاهای غیرنفتی به ارزش ۸۴۲ میلیون دلار از پاکستان وارد کرده است، که نسبت به سال قبل ۱۷۰ درصد افزایش داشته است.
تنیدگی روابط اقتصادی، امنیتی و ترانزیتی بین ایران و پاکستان، روابط دو کشور را فراتر از همسایگی برده و آن‌ها را به شرکای راهبردی با منافع مشترک در سطح منطقه‌ای تبدیل کرده است.
برخورداری از بیش از ۹۰۰ کیلومتر مرز مشترک می‌تواند منجر به نزدیکی و همکاری بیشتر بین دو کشور در زمینه‌هایی نظیر کریدورهای ترانزیتی و تجارت دوجانبه شود.
ایران و پاکستان در اواسط ژانویه ۲۰۲۳ یک یادداشت تفاهم (MOU) را برای تسهیل تجارت دوجانبه بین دو کشور امضا کردند.
این یادداشت تفاهم توسط علیرضا پیمان‌پاک، رئیس پیشین سازمان توسعه تجارت ایران (TPO) و محمد زبیر موتیوالا (Muhammad Zubair Motiwala)، رئیس اداره توسعه تجارت پاکستان (TDAP)، امضا شد.
بر اساس این یادداشت تفاهم که در حاشیه نمایشگاه اختصاصی ایران در کراچی امضا شد، طرفین متعهد به تبادل اطلاعات تجاری، حمایت از بخش‌های خصوصی یکدیگر و فراهم آوردن شرایط و زمینه‌های حضور هیئت‌های تجاری خود در کشور دیگر شدند.
پیمان‌پاک در مراسم امضا گفت که امضای این یادداشت تفاهم نشان‌دهنده عزم طرفین برای رفع موانع پیش روی تجارت دوجانبه و آماده‌سازی زمینه برای تجار هر دو طرف به منظور تقویت همکاری‌ها است.
او برگزاری نمایشگاه‌های اختصاصی، تبادل هیئت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری در واحدهای تولیدی مشترک را به عنوان گام‌های مثبتی برای شناخت ظرفیت‌ها و نیازهای دو کشور دانست و ابراز امیدواری کرد که چنین رویدادهایی ادامه یابد.
روابط تجاری و سیاسی ایران و پاکستان در دهه‌های گذشته چگونه بوده است؟
روابط تجاری و سیاسی بین ایران و پاکستان در دهه‌های گذشته با فراز و نشیب‌های متعددی همراه بوده است. از زمان استقلال پاکستان در سال ۱۹۴۷، ایران یکی از نخستین کشورهایی بود که به پاکستان به رسمیت شناخت و روابط دوستانه‌ای بین دو کشور برقرار شد. در دهه‌های اولیه پس از استقلال، روابط ایران و پاکستان عمدتاً مثبت بوده و همکاری‌های متقابل در زمینه‌های اقتصادی، سیاسی و امنیتی را شامل می‌شد.
در طول دوران جنگ سرد، هر دو کشور به دلیل منافع مشترک استراتژیک و تمایل به مقابله با نفوذ شوروی در منطقه، در کنار یکدیگر قرار گرفتند. همکاری‌های نظامی و امنیتی به ویژه از طریق عضویت در پیمان‌های منطقه‌ای مانند سنتو و رند، افزایش یافت.
با انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹، دینامیک‌های روابط بین دو کشور دچار تغییر شد. روابط در برخی از دوره‌ها تحت تأثیر تفاوت‌های ایدئولوژیک و رقابت‌های منطقه‌ای قرار گرفت، اما همواره تلاش‌هایی برای حفظ یک سطح از همکاری و دوستی وجود داشت.
در دهه‌های اخیر، هر دو کشور تلاش کرده‌اند تا با پرداختن به منافع مشترک و حل اختلافات از طریق دیپلماسی، روابط خود را تقویت کنند. همکاری در زمینه‌های تجارت، انرژی، امنیت و مبارزه با تروریسم از جمله موضوعات کلیدی بوده‌اند. به ویژه، توسعه کریدورهای ترانزیتی و افزایش تجارت دوجانبه تلاش‌های مهمی برای تعمیق روابط بوده است.
با این حال، تنش‌های منطقه‌ای و تأثیر قدرت‌های بزرگ بر سیاست‌های خارجی هر دو کشور، گاهی اوقات به چالش‌هایی برای تعمیق همکاری‌ها منجر شده است. با این وجود، ایران و پاکستان به دنبال راه‌هایی برای حفظ و توسعه روابط دوجانبه به شکلی هستند که منافع ملی هر دو کشور را تأمین کند.
