دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد ایران اعلام کرده است که در 10 ماه اول سال جاری ایرانی (۲۱ مارس ۲۰۲۳ تا ۲۰ ژانویه ۲۰۲۴)، قراردادهایی برای ارائه ۳۰۰ بسته سرمایه‌گذاری به ارزش بیش از ۲.۵ میلیارد یورو با سرمایه‌گذاران در هفت منطقه آزاد کشور امضا شده است.

این دبیرخانه اعلام کرده است که زمین‌های مورد نیاز برای اجرای پروژه‌های سرمایه‌گذاری نیز به سرمایه‌گذاران داده شده است.

در دسامبر ۲۰۲۳، دبیر شورای عالی مناطق آزاد ایران گفت که ۱۰۰۰ بسته سرمایه‌گذاری به ارزش 9 کوادریلیون ریال (حدود ۲۰ میلیارد یورو) برای ارائه به سرمایه‌گذاران در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور آماده شده است.

حجت‌الله عبدالملکی در حاشیه دومین نمایشگاه انحصاری اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) در تهران به خبرنگاران گفت: “از ابتدای سال جاری [شمسی] (اواخر مارس ۲۰۲۳)، آماده‌سازی پروژه‌های سرمایه‌گذاری برای معرفی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور به فعالان و سرمایه‌گذاران اقتصادی بین‌المللی در دستور کار قرار گرفته است.”

عبدالملکی توضیح داد: “پروژه‌های سرمایه‌گذاری به عنوان ابزاری برای معرفی فرصت‌ها و مزایای سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور به فعالان اقتصادی در نظر گرفته شده‌اند. مطالعات اولیه هر یک از این پروژه‌ها انجام شده، زیرساخت‌ها فراهم و مجوزهای لازم صادر شده است.”

به گفته این مقام رسمی، بسته‌های سرمایه‌گذاری مذکور از ابتدای سال شمسی جاری در چهار مرحله رونمایی شده‌اند که آخرین آن‌ها به ارزش ۲.۵ کوادریلیون ریال (حدود ۵.۰ میلیارد دلار) در نمایشگاه انحصاری EAEU ارائه شد.

دبیر شورای عالی مناطق آزاد تأکید کرد که این مناطق به عنوان قطب‌های پیشرفت اقتصادی محسوب می‌شوند و افزود: “مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به عنوان مرزهای اقتصاد بین‌المللی کشور هستند و بیش از یک سوم صادرات غیرنفتی کشور از این مناطق انجام شده است.”

تأسیس مناطق آزاد تجاری (FTZs) در ایران به سال ۱۳۶۸ شمسی (مارس ۱۹۸۹ تا مارس ۱۹۹۰) پس از کاهش درآمد نفتی کشور در سال پیش از آن که دولت را بر آن داشت تا صادرات غیرنفتی را ترویج کند، بازمی‌گردد.

اولین دو منطقه آزاد تجاری ایران در جنوب کشور ایجاد شدند. اولین آن، منطقه آزاد تجاری کیش در سال ۱۳۶۸ در جزیره کیش در خلیج فارس و دومین آن، منطقه آزاد تجاری قشم در سال بعد در جزیره قشم و در تنگه هرمز تأسیس شد.

پس از آن، پنج منطقه آزاد تجاری دیگر در کشور ایجاد شده است، از جمله چابهار در جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان، اروند در جنوب غربی استان خوزستان، انزلی در شمال استان گیلان، ارس در استان آذربایجان شرقی و ماکو در استان آذربایجان غربی که هر دو در شمال غربی کشور قرار دارند.

توسعه مناطق آزاد تجاری موجود و ایجاد مناطق آزاد تجاری جدید به یکی از رویکردهای اصلی اقتصادی دولت ایران تبدیل شده است.