توزیع دارو در ایران با چالش‌های زیادی روبرو است. دولت‌های مختلف در ابتدای دوره خود وعده حل این مسائل را دادند، اما وضعیت در این زمینه تغییر قابل توجهی نداشته است. مهم‌ترین مشکل کمبود و عدم وجود برخی داروها در داروخانه‌ها است که منجر به فروش آنها در بازار آزاد می‌شود.
یک شهروند در مورد مشکلات موجود در سیستم توزیع داروی ایران می‌گوید: “زمانی که شفافیت وجود ندارد، چنین وضعیتی ایجاد می‌شود: از ۸۵ میلیون جمعیت، ما ۱۰۰ میلیون دفترچه بیمه داریم! برخی افراد چندین دفترچه دارند و دارو را در بازار آزاد می‌فروشند.”
روز چهارشنبه، ۲۲ اسفند (۱۳ مارس)، روزنامه هم‌میهن دولت در مورد بازار دارویی کشور که با «شدت گرفتن محدودیت‌های توزیع و کمبودها» روبرو است، گزارشی منتشر کرد که بر موضوع نشت دارو در بازار آزاد تاکید دارد.
در بخشی از این گزارش آمده است: “داروخانه‌ها با کمبود داروهای خاصی روبرو هستند، اما همین داروها به راحتی در بازار آزاد در دسترس هستند.”
سجاد اسماعیلی، سخنگوی سازمان غذا و دارو، وجود نشت دارو را تایید کرد، اما گزارش‌ها در این زمینه «بسیار محدود» هستند. او گفت: “ما گزارش‌هایی داریم که برخی از بیماران مقدار کمی از داروهای تجویز شده خود را مصرف کرده و بقیه را در بازار آزاد می‌فروشند.”
به گفته این مقام از سازمان غذا و دارو، نمونه‌های گسترده‌ای از داروهای بیماران سرطانی در پلتفرم‌های آنلاین و شبکه‌های اجتماعی به فروش می‌رسد. برخی بیماران این داروها را خریداری کرده و پس از ارسال آنها به سازمان غذا و دارو، مشخص می‌شود که آنها موثر نبوده و تقلبی هستند: “ما داروهایی را که از داروخانه‌ها تهیه می‌شوند، تایید می‌کنیم و مسئولیتی در قبال داروهایی که از طریق کانال‌های دیگر تهیه شده‌اند، نداریم.”
همزمان، طبق گزارش هم‌میهن، رایج‌ترین عبارتی که در داروخانه‌ها شنیده می‌شود این است: “در حال حاضر موجود نیست!”
تنها یک هفته تا آغاز سال نو ایرانی در ۲۱ مارس (۱ فروردین) باقی مانده است و دسترسی به برخی داروها دوباره دشوار شده است، روندی که بر اساس گزارش هم‌میهن، چند ماه پیش آغاز شد.
“مصرف‌کنندگان وارفارین با کمبود این دارو روبرو هستند. انسولین‌های خارجی به صورت مقطعی یافت می‌شوند. قطره چشم، داروهای پیوند، تیامازول، ریتالین و سایرین در لیست کمبودهای داروخانه‌ها قرار دارند. بیماران با ارتباط با تعداد زیادی از آشنایان سعی در خرید چند بسته اضافی از داروهای کمیاب دارند که این مسئله به بدتر شدن کمبودها کمک می‌کند.”
در ۲۱ ژانویه (۱ بهمن)، وحید محلاتی، معاون انجمن شرکت‌های توزیع دارو و مکمل‌ها، اعلام کرد که در سال آینده با کمبود محسوس دارو مواجه خواهیم بود. او گفت: “ما در آستانه کمبود قطعی برخی داروها در کشور هستیم و اگر مسئولین به موقع راه حل‌های اساسی نداشته باشند، کمبود قطعی دارو رخ خواهد داد.”
محلاتی در یک کنفرانس مطبوعاتی در مورد چالش‌های دارویی کشور که در اتحادیه دارویی منابع انسانی برگزار شد، گفت: “تا پایان این سال، ۶۲ میلیارد واحد دارو، فروش دارویی کشور بوده که ۹۸.۵ درصد از آنها در داخل تولید شده‌اند.”
او افزود که اگر هر یک از این داروها با کمبود مواجه شوند، امکان واردات آنها وجود نخواهد داشت.
بر اساس گفته‌های معاون انجمن شرکت‌های توزیع دارو، ۸۶۰ تریلیون ریال (تقریباً ۱.۴۴۴ میلیارد دلار) برای اجرای طرح کمک دارویی برای سال آینده اختصاص یافته و حداکثر ۵۰۰ تریلیون ریال (تقریباً ۸۳۹.۶۳۰ میلیون دلار) از آن تامین خواهد شد.
“با وجود این، در بخش دارویی کمبود ذاتی وجود دارد.”
طرح کمک دارویی در ژوئیه ۲۰۲۲ با شعار «اصلاح یارانه‌های دارویی» توسط دولت ابراهیم رئیسی اجرا شد، اما این طرح از ابتدا با مشکلات جدی مواجه شد.
در ۱۹ ژانویه (۲۹ دی)، محمدعلی موسوی بندپی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس، گفت که به دلیل کمبود دارو در کشور، برخی از شهروندان داروهای منقضی شده یا داروهای موجود در بازار سیاه را تهیه می‌کنند.
