آنچه در این مقاله می خوانید
دامیننس بیت کوین (Bitcoin dominance)، سهم رمز ارز اصلی، یعنی بیت کوین، در کل سرمایه‌گذاری بازار رمز ارز است. از زمان ظهور در سال ۲۰۰۹، بیت کوین برای مدت زمان طولانی تنها دارایی دیجیتال موجود بود و به طور طبیعی، تمام سرمایه بازار رمز ارز را به خود اختصاص داد. با این حال، با گذشت زمان، اوضاع تغییر کرد. سال ۲۰۱۳ نخستین موج از آلتکوینها را دید که ارزش خود را به فرمول سرمایه بازار رمز ارز اضافه کردند. سال ۲۰۱۵ شاهد تولد اتریوم بود، رقیب نزدیک بیت کوین که ارز اتر را به وجود آورد و سپس، در سال ۲۰۱۷، انفجار ICO باعث شد دامیننس بیت کوین به میزان بیشتری کاهش یابد و به پایین‌ترین سطح خود برسد، تنها برای این که در چند ماه به بالای ۵۰ درصد بازیابی شود. امروزه، دامیننس بیت کوین با سخت‌ترین رقابت خود در دیفای (DeFi)، توکن‌های NFT و متاورس، و بیش از ۲۰,۰۰۰ رمز ارز غیر بیت کوین روبرو است.
مقدمه
بیت کوین، نخستین رمز ارز جهان، در سال ۲۰۰۹ توسط یک توسعه‌دهنده یا گروهی ناشناس تحت نام ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakomoto) به عموم معرفی شد. از آن زمان، با وجود ظهور رقبا، بیت کوین همچنان بزرگ‌ترین و ارزشمندترین رمز ارز جهان باقی مانده است. فناوری پایه آن نیز منجر به توسعه هزاران رمز ارز جدید شده است که به طور جمعی به عنوان کوین‌های جایگزین یا آلت کوین‌ها شناخته می‌شوند.
وضعیت بیت کوین در مقابل دیگر دارایی‌های دیجیتالی به طور چشمگیری مهم و نشان‌دهنده وضعیت کلی بازار رمز ارز است. برای اندازه‌گیری سرمایه بازار بیت کوین نسبت به بازار رمز ارزهای بزرگ‌تر، معامله‌گران و تحلیل‌گران از نسبتی به نام دامیننس بیت کوین استفاده می‌کنند.
دامیننس بیت کوین چیست؟
دامیننس بیت کوین سهم بیت کوین در کل ارزش بازار رمز ارز است. این مقدار با تقسیم سرمایه بازار بیت کوین بر سرمایه کل بازار رمز ارز محاسبه می‌شود.
اما چرا این موضوع مهم است؟ به طور تاریخی، معامله‌گران از دامیننس بیت کوین استفاده کرده‌اند تا درک بهتری از این که آیا آلت کوین‌ها نسبت به بیت کوین در حال افزایش یا کاهش ارزش هستند، به دست آورند. به عنوان مثال، یک نظریه رایج این است که اگر آلتکوینها روند افزایشی داشته باشند، بازار رمز ارز در حال ورود به یک بازار گاوی است. در سال ۲۰۱۷، به عنوان مثال، کاهش قابل توجهی در دامیننس بیت کوین، افزایش شدید قیمت‌های آلتکوینها (و نه کاهش قیمت بیت کوین) را نشان داد که همزمان با ورود کل بازار به یک فاز گاوی بود.
از یک تا هزاران رمز ارز
در سال ۲۰۱۱، اولین آلت کوین، لایت کوین (Litecoin)، متولد شد و در سال ۲۰۱۳ – که مجله فوربس آن را «سال بیت کوین» نامید – تعداد آلت کوین‌های وارد شده به بازار به سرعت افزایش یافت. تا می ۲۰۱۳، بازار رمز ارز دست‌کم ده توکن، از جمله لایت‌کوین (LTC) و XRP ریپل، را شامل می‌شد.
همزمان، قیمت بیت کوین به شدت افزایش یافت چون سرمایه‌گذاران بیشتری برای اولین بار فضای دارایی دیجیتال را کشف کردند. با این حال، حتی با وجود چند رقیب جدید برای رقابت، دامیننس بیت کوین در طول این دوره حدود ۹۵ درصد باقی ماند.
تولد اتریوم (Ethereum)
در سال ۲۰۱۵، ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin) و تیمی از توسعه‌دهندگان شبکه اتریوم (Ethereum) را راه‌اندازی کردند. هدف از این کار، رقابت با بیت کوین به عنوان یک بلاک چین (blockchain) بود که امکان استفاده‌های بیشتری فراتر از خدمات مالی مانند انتقال پول را فراهم می‌آورد. بیت کوین، که با رقابت با توکن بومی اتریوم (ETH)، دستخوش تغییر نشد، همچنان حدود ۹۰-۹۵ درصد از بازار رمز ارز را به خود اختصاص داد. تغییرات تنها در سال ۲۰۱۷ آغاز شد که آغاز دوران عرضه اولیه کوین (ICO)محسوب می‌شود.
تب عرضه اولیه کوین
عرضه اولیه کوین‌ها (ICOs)، روشی محبوب برای تامین مالی جمعی برای پروژه‌های اولیه رمز ارز، از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۸ به یک روند برجسته تبدیل شد. در این دوره حدود ۲۰۰۰ عرضه اولیه کوین منحصر به فرد وجود داشت، که بیش از ۱۰ میلیارد دلار به طور فزاینده‌ای جمع‌آوری شد. سرمایه‌ها از بیت کوین به بسیاری از آلت کوین‌های جدیدی که در آن زمان ظاهر شدند، سرازیر شد. برخی از سرمایه‌گذاران به موارد استفاده جذاب، اگرچه اثبات نشده، اعتقاد داشتند، در حالی که برخی دیگر بیشتر به دنبال سود بردن از نوسانات شدید قیمت بودند.
رونق بی‌سابقه رقابت آلتکوینها باعث شد که دامیننس بیت کوین اولین کاهش عمده خود را تجربه کند، به طوری که در ژانویه سال ۲۰۱۸ به پایین‌ترین سطح همیشگی خود، حدود ۳۷ درصد رسید.
زمستان رمز ارز در سال ۲۰۱۸
با وجودی که عرضه اولیه کوین‌ها (ICO) توجه قابل توجهی به سمت رمز ارزها جلب کرده بود، این رونق در نهایت کوتاه‌مدت بود. سرمایه‌گذاران دریافتند که بسیاری از پروژه‌های ICO فاقد اصول اساسی بوده یا دارای رویه‌های تجاری مشکوک بودند. برخی از پروژه‌ها حتی هدف بررسی‌های نظارتی توسط ایالات متحده و دیگر مقامات قرار گرفتند. این افزایش در احساسات منفی در نهایت صنعت را در بر گرفت و کل بازار رمز ارز را به دوره‌ای طولانی از کاهش قیمت و رکود فرستاد.
بازیابی بیت کوین
با کاهش ارزش بسیاری از رمز ارزهای دیگر و ناامیدی عمومی سرمایه‌گذاران از عرضه اولیه کوین‌ها، دامیننس بیت کوین به تدریج در ماه‌های پایانی سال ۲۰۱۸ به بیش از ۵۰ درصد بازگشت.
در سال ۲۰۱۹، قیمت بیت کوین اندکی احیا شد و در انتهای سال به حدود ۷۰۰۰ دلار رسید، در حالی که دامیننس بیت کوین در ماه سپتامبر به حدود ۷۰ درصد رسید. با این حال، این دارایی دیجیتال تا زمانی که همه‌گیری بیماری کووید- 19 (COVID-19) در سال ۲۰۲۰ جهان را در برگرفت، نسبتاً ثابت باقی ماند.
بازار دوران شیوع بیماری کووید
از ابتدای سال ۲۰۲۰، در پی کاهش کوتاه مدتی ناشی از شیوع بیماری کووید، بازار رمز ارز وارد یک دوره صعودی بی‌سابقه شد. در همین زمان، دامیننس بیت کوین در ژانویه سال ۲۰۲۱ به ۷۲ درصد، بالاترین سطح خود از سال ۲۰۱۷، رسید اما تا اواسط سال ۲۰۲۱ به ۳۹ درصد سقوط کرد.
با بروز همه‌گیری بیماری کووید، بسیاری از افراد که در خانه محبوس و بی‌کار بودند، به داد و ستد روزانه و سرمایه‌گذاری برای گذران زمان روی آوردند. در عین حال، برای جبران رکود اقتصادی ناشی از همه‌گیری، دولت‌ها در سراسر جهان کمک‌های نقدی را برای تحریک اقتصادهای در رکود خود تزریق کردند. سرمایه‌گذاران خرده‌فروشی بخش قابل توجهی از این منابع مالی را برای اولین بار در سهام، فارکس یا بازار رمز ارز سرمایه‌گذاری کردند.
اکنون، پس از تمام توجه رسانه‌ها به رمز ارزها در نیمه دوم سال ۲۰۲۰، ارزهای دیجیتال به انتخابی فزاینده اما پرخطر برای سرمایه‌گذاران خرده‌فروش، به ویژه برای افراد تازه‌واردی که به دنبال سودهای سریع بودند، تبدیل شدند. به عنوان مثال، قیمت شیبا اینو (SHIB) در سال ۲۰۲۱ بیش از چهل میلیون درصد افزایش یافت.
همچنین، رشد سریع نوآوری‌هایی مانند امور مالی غیرمتمرکز (DeFI) و توکن‌های غیر قابل معاوضه (NFT)، که عمدتاً بر روی بلاک چین‌های رقیب مانند اتریوم و سولانا (SOL) وجود دارند، به کاهش سهم بازار بیت کوین کمک کرد. به عنوان مثال، قیمت سولانا پس از آن که علاقه قابل توجهی از سوی نهادها و سرمایه‌گذاران خرده‌فروش به فناوری زیربنایی آن پیدا شد، از ۱.۵ دلار به بالاترین سطح تاریخی ۲۵۰ دلار در سال ۲۰۲۱ افزایش یافت.
از آن زمان به بعد، دامیننس بیت کوین برای بالا رفتن از ۵۰ درصد با مشکل مواجه بوده است. رشد کند اخیر دامیننس بیت کوین شاید به دلیل ETH 2.0، گذار طولانی مدت اتریوم به اثبات سهام و بازار خرسی جاری باشد.
سخن پایانی
در سال‌های اخیر، رشد بازار آلت کوین‌ها سهم بازار بیت کوین را کاهش داده است. بر خلاف سال‌های ابتدایی، که رقبای بسیار کمی وجود داشتند، بیت کوین اکنون با توکن‌های DeFi، بخش NFT که به شدت محبوب شده، و هزاران رمز ارز دیگر رقابت می‌کند.
با این حال، با دامیننس بیت کوین که به احتمال زیاد به زودی از بین نخواهد رفت، بیت کوین هنوز پیشتاز بازار رمز ارزها از نظر سرمایه بازار است. برای شروع، بسیاری از سرمایه‌گذاران به دلیل محدودیت عرضه آن، بیت کوین را به عنوان یک ذخیره ارزش می‌بینند – از این رو به آن لقب “طلای دیجیتال” داده شده است.
اما مهم‌تر از همه، وضعیت بیت کوین به عنوان اولین رمز ارز صنعت، به آن یک برتری رقابتی در بازار دارایی دیجیتال داده است. با این حال، تاریخ نشان داده است که اگر چیز بهتری ظاهر شود، این مزیت اولیه به طول انجامیده خیلی طولانی نخواهد بود. هنوز مشخص نیست که آیا رمز ارز دیگری وجود خواهد داشت که مانند بیت کوین، بازار رمز ارز را به شدت تحت سلطه خود درآورد یا خیر.
