آنچه در این مقاله می خوانید
وزیران حمل و نقل ایران و عراق بر تکمیل عملیات ساخت پروژه راه‌آهن شلمچه-بصره و افزایش همکاری‌های دوجانبه در زمینه حمل و نقل تاکید کرده‌اند.
رزاق محیبس السعداوی، وزیر حمل و نقل عراق، به همراه هیئت همراه خود در این هفته با مهرداد بازرگان، وزیر حمل و نقل و شهرسازی ایران، دیدار کرد تا در مورد روابط دوجانبه و مسائل مورد علاقه مشترک بحث و گفتگو کنند.
تکمیل عملیات ساخت پروژه راه‌آهن شلمچه-بصره و رفع موانع پیش روی این پروژه از جمله عملیات خنثی‌سازی مین و تملک زمین‌ها، از موضوعات اصلی مورد بحث بین دو طرف بود.
خبرگزاری مهر گزارش داده است که افزایش ظرفیت‌های حمل و نقل زائران در مراسم اربعین، همچنین خدمات فرودگاهی و پروازهای بین دو کشور، تکمیل عملیات ساخت راه‌آهن کرمانشاه تا اسلام‌آباد، و افزایش حجم ترانزیت بین ایران و عراق، به ویژه با تکمیل کریدورهای بین‌المللی شرق-غرب، از دیگر موضوعات مورد بحث بین مقامات ایرانی و عراقی در این جلسه بود.
اتصال راه‌آهن از شهر شلمچه در جنوب غربی ایران به شهر بصره در عراق، از جمله موضوعاتی است که دولت‌های دو کشور سال‌ها است که دنبال می‌کنند.
ایران و عراق در سال‌های اخیر گام‌های مهمی را برای تقویت روابط اقتصادی خود برداشته‌اند. دو کشور در حال پیگیری برنامه‌هایی برای افزایش حجم مبادلات اقتصادی دوجانبه خود به بیش از ۲۰ میلیارد دلار هستند.
راه‌آهن شلمچه-بصره می‌تواند در گسترش تجارت بین دو طرف بسیار موثر باشد.
تکمیل راه‌آهن شلمچه-بصره، علاوه بر افزایش تجارت بین ایران و عراق، دسترسی به سایر کشورهای واقع در شرق جهان را از طریق خطوط راه‌آهن ایران به نیمکره غربی و کشورهای حوزه مدیترانه فراهم می‌آورد.
برای اولین بار در سال ۱۳۹۰ (مارس ۲۰۱۱ تا مارس ۲۰۱۲)، ایران و عراق یادداشت تفاهمی (MOU) برای ساخت راه‌آهن شلمچه-بصره امضا کردند، که اجرایی نشد.
در سال ۱۳۹۳، یادداشت تفاهم دیگری بین تهران و بغداد برای ساخت این راه‌آهن امضا شد که بر اساس آن، ایران متعهد شد پلی بر روی رودخانه اروند طراحی و بسازد و طرف عراقی نیز متعهد شد ۳۲ کیلومتر راه‌آهن از مرز شلمچه تا ایستگاه راه‌آهن بصره را بر روی خاک عراق بسازد.
پیگیری اجرای این پروژه توسط دولت ایران صورت گرفت و برای تکمیل راه‌آهن شلمچه-بصره، پروژه راه‌آهن خرمشهر-شلمچه به طول ۱۷ کیلومتر در سال ۲۰۱۱ به پایان رسید تا راه‌آهن ایران را به عراق متصل کند و تصمیم گرفته شد به شهر بصره متصل شود.
با این حال، به دلیل برخی مسائل، مشکلات اقتصادی و کمبود بودجه در عراق، و همچنین مشکلات قانونی در آن کشور برای اعطای زمین به ایران برای ساخت راه‌آهن، پروژه برای 10 سال متوقف شد.
اما از سال ۲۰۲۱، دولت‌های دو کشور در مورد ساخت این راه‌آهن که رویدادی استراتژیک در منطقه غرب آسیا است، جدی‌تر شده‌اند.
سرانجام، پس از تاخیر طولانی، عملیات ساخت راه‌آهن صبح شنبه در مراسمی با حضور محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور ایران، مهرداد بذرپاش، وزیر حمل‌ونقل و شهرسازی، و محمد شیعه السودانی، نخست‌وزیر عراق، در نقطه صفر مرزی شلمچه آغاز شد.
معاون اول رئیس‌جمهور ایران در این مراسم گفت:
“امروز در این مکان جمع شده‌ایم تا شاهد آغاز یکی از مهم‌ترین پروژه‌های مشترک بین ایران و عراق باشیم که تاثیر مهمی بر کل منطقه خواهد داشت. خرسندی خود را از این که امروز همراه با نخست‌وزیر عراق، اتصال راه‌آهن دو کشور را در این نقطه آغاز کرده و زیرساخت‌های راه‌آهن را برای گسترش تجارت و همکاری‌های اقتصادی توسعه داده‌ایم، ابراز می‌دارم.”
وی افزود: “ملت‌های ایران و عراق روابط تاریخی، تمدنی و مذهبی بسیار خوبی دارند؛ اما میزان تجارت فعلی بین دو کشور در سطحی نیست که طرفین انتظار دارند. از سوی دیگر، فعال‌سازی این فرایند دسترسی کامل عراق به کشورهای همسایه ایران از جمله قفقاز و آسیای مرکزی را تضمین می‌کند.”
مخبر تاکید کرد که تکمیل خط راه‌آهن شلمچه-بصره در واقع طرحی برای اتصال دو حرم است که خط مستقیمی برای زائران از عتبات عالیات (حرم‌های ائمه شیعه که در چهار شهر عراق قرار دارند) به مشهد (جایی که حرم امام رضا واقع شده) و بالعکس فراهم می‌کند.
گزارش‌ها حاکی از آن است که خط راه‌آهن شلمچه-بصره که طول آن ۳۲ کیلومتر است، طی ۱۸ ماه آماده بهره‌برداری خواهد شد. ۱۶ کیلومتر از این خط در ایران و ۱۶ کیلومتر در عراق ساخته خواهد شد.
میعاد صالحی، مدیرعامل راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران (رجا)، اعلام کرد که ظرفیت حمل بار این راه‌آهن بین ۸ تا ۱۰ میلیون تن و ظرفیت مسافری آن ۱۲ میلیون نفر است.
حجم بالای کالاهای صادراتی از ایران به عراق باعث شده است که موضوع زیرساخت‌های حمل‌ونقل بین دو کشور اهمیت زیادی پیدا کند و بر اساس نظر کارشناسان، با ساخت راه‌آهن شلمچه-بصره، درآمد راه‌آهن ایران به طور قابل توجهی افزایش خواهد یافت.
همچنین، با ساخت این خط راه‌آهن و تکمیل مسیر شلمچه-کربلا، راه‌آهن ایران به عراق و از آنجا به بندر لاذقیه در سوریه متصل خواهد شد و انتظار می‌رود که مقدار خوبی از بار از سوریه به ایران برسد.
از سوی دیگر، رونق سفرهای زیارتی و همچنین رشد و توسعه گردشگری، دیگر مزیت تکمیل راه‌آهن شلمچه-بصره است، در حالی که کاهش قابل توجه مصرف سوخت نسبت به حمل‌ونقل جاده‌ای، مزیت دیگر اجرای این پروژه است.
