در سال‌های اخیر، بحران اجاره‌نشینی برای مستاجران در تهران و سایر شهرهای ایران به یکی از مشکلات عمده اجتماعی و اقتصادی تبدیل شده است.
افزایش بی‌رویه قیمت‌های اجاره بها، کمبود مسکن مناسب، و فشارهای اقتصادی، بسیاری از ساکنان تهران را مجبور به ترک شهر و نقل مکان به حومه آن کرده است. این مسئله نه تنها بر کیفیت زندگی افراد تأثیر گذاشته، بلکه مشکلات جدیدی را نیز ایجاد کرده است.
خانواده‌هایی که تا چند سال پیش در مرکز شهر زندگی می‌کردند، اکنون مجبور به اسکان در حومه شده‌اند. هنوز مشخص نیست این روند تا چه زمانی ادامه خواهد داشت.
سرنوشت مستاجران نه تنها به تورم بستگی دارد، بلکه به عواملی چون قیمت مسکن، نرخ تبادل دلار، وام‌های ودیعه مسکن، و سیاست‌های کلی دولت نیز وابسته است.
از سال ۲۰۱۹، تورم مسکن به طور خاص از میانگین تورم ملی پیشی گرفته است، به طوری که نرخ اجاره بها هر سال بیشتر از نرخ تورم افزایش یافته است.
بر اساس آمار رسمی، هزینه‌های مسکن بین ۴۰ تا ۶۰ درصد از هزینه‌های ماهانه خانوار را تشکیل می‌دهند.
بازار از افزایش ۶۰ تا ۷۰ درصدی قیمت‌های مسکن که در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ مشاهده شد، پشتیبانی نمی‌کند. برخی از پیش‌بینی‌های خوشبینانه‌تر نشان می‌دهند که بازار حتی نمی‌تواند از افزایش ۵۰ درصدی سال گذشته نیز پشتیبانی کند.
بر اساس انتظارات تورمی برای امسال، نرخ تورم اجاره‌بها حدود ۴۵ درصد خواهد بود. سال گذشته این نرخ حدود ۴۰ درصد بود. در سال‌های اخیر، هزینه اجاره مسکن در تهران به شدت افزایش یافته است و بسیاری از مستاجران قادر به پرداخت این مبالغ نیستند.
به عنوان مثال، در برخی از مناطق مرکزی تهران، قیمت‌های اجاره بها به حدی بالا رفته‌اند که حتی خانواده‌های با درآمد متوسط نیز قادر به اجاره مسکن نیستند.
مشکلات و چالش‌های پیش روی مستاجران
این افزایش افسارگسیخته در قیمت‌های اجاره‌بها به دلایل مختلفی از جمله تورم، کاهش ارزش پول ملی، و کمبود مسکن در بازار است.
کمبود مسکن مناسب در تهران عامل دیگری است که به بحران اجاره‌نشینی و مشکلات مستاجران دامن می‌زند. با رشد جمعیت و مهاجرت داخلی به تهران، تقاضا برای مسکن افزایش یافته است.
با این حال، عرضه مسکن با این تقاضا همگام نشده و منجر به کمبود مسکن شده است. بسیاری از پروژه‌های مسکن جدید به دلیل مشکلات مالی و اداری به تعویق افتاده‌اند، و برخی به دلیل نبود سرمایه‌گذاران مناسب متوقف شده‌اند.
این کمبود مسکن مناسب باعث شده است که قیمت‌ها به شدت افزایش یابند و فشار بیشتری بر مستاجران وارد شود. فشارهای اقتصادی ناشی از رکود، بیکاری و کاهش قدرت خرید نیز بحران اجاره‌نشینی و مشکلات مستاجران در تهران را تشدید کرده است.
بسیاری از خانواده‌ها، به دلیل بیکاری یا درآمد پایین، قادر به پرداخت اجاره‌بهای بالا نیستند. این فشارهای اقتصادی باعث شده است که مردم به دنبال مسکن ارزان‌تر در حومه شهر بگردند.
بحران اجاره‌نشینی و افزایش قیمت‌ها باعث شده است که بسیاری از ساکنان تهران شهر را ترک کنند و به حومه نقل مکان کنند.
حومه تهران به مقصد اصلی این افراد به دلیل قیمت‌های پایین‌تر مسکن تبدیل شده است، اما این جابجایی نیز مجموعه‌ای از مشکلات خود را به همراه دارد.
در مصاحبه‌ای با خبرگزاری دولتی ایسنا، محمدرضا بخشی‌پور، رئیس اداره آموزش و پرورش شهرستان نکا، مهاجرت از روستاها به شهرها را به عنوان بحرانی جدی که منجر به خالی شدن مناطق روستایی می‌شود، توصیف کرد. او خاطرنشان کرد که متاسفانه تعداد دانش‌آموزان در مدارس روستایی به حدی کاهش یافته است که هر کلاس فقط ۱۰ دانش‌آموز دارد.
یکی از مشکلات مهم زندگی در حومه، نبود زیرساخت‌های شهری و خدمات عمومی است. بسیاری از مناطق پیرامونی تهران از کمبودهایی در زمینه بهداشت، آموزش و امکانات رفاهی رنج می‌برند. نبود حمل و نقل عمومی کافی نیز به این معناست که مردم با مشکلات جدی برای دسترسی به مراکز شهری مواجه هستند.
علاوه بر این، رشد جمعیت در حومه می‌تواند منجر به مشکلات اجتماعی و زیست‌محیطی شود.
