یک لوح ۴۰۰۰ ساله که در کول تپه (Kültepe) یافت شده، نشان‌دهنده فعالیت‌های تجاری اولیه آناتولی است و نشان می‌دهد که اولین شرکت در آناتولی توسط ۱۲ نفر با ۱۵ کیلوگرم طلا تأسیس شده است. این کشف مهم در جریان کاوش‌های انجام شده در خرابه‌های کول تپه کانیش-کاروم (Kültepe Kaniş-Karum Ruins)، واقع در بزرگراه کایسری-سیواس (Kayseri-Sivas) صورت گرفته است.
در ابتدای هزاره دوم، آشوری‌ها چندین محل تجارت در آناتولی تأسیس کردند. در اصطلاحات باستان‌شناسی، دوره مستعمرات آشوری، که دو قرن اول هزاره دوم را در بر می‌گیرد، به طور معمول به عنوان عصر برنز میانی شناخته می‌شود. در این دوره، آشوری‌ها در تجارت و فعالیت‌های تجاری بین‌المللی بسیار فعال بودند. نقطه کانونی عملیات تجاری، شهر نسا (Nesa) یا کانش (Kanesh) (کول تپه، همچنین به عنوان کانش یا نسا شناخته شده است) بود.
کول تپه به عنوان یکی از قدیمی‌ترین مراکز تجاری آناتولی شناخته می‌شود و دارای تاریخی ۶ هزار ساله است. کاوش‌ها به طور مداوم برای ۷۵ سال ادامه داشته و تاکنون بیش از ۲۰ هزار لوح خط‌میخی یافت شده است. این لوح‌ها فعالیت‌های تجاری دوران را به تفصیل نشان می‌دهند.
پروفسور فکری کولاکوغلو (Fikri Kulakoğlu)، رئیس کاوش‌های کول تپه، گفت که اولین شرکت در آناتولی ۴ هزار سال پیش توسط ۱۲ نفر با ۱۵ کیلوگرم طلا تأسیس شده است.
پروفسور دکتر کولاکوغلو اظهار داشت که اکثر لوح‌های کول تپه برای اهداف تجاری بوده و تمام نوع معاملات مالی در آنها ثبت شده است. جزئیات متعددی از جمله هزینه‌های کاروان‌ها تا روابط اعتباری و بدهی در این لوح‌ها گنجانده شده است. این نشان می‌دهد که کول تپه در آن زمان یک مرکز تجاری بسیار فعال و بزرگ بوده است.
پروفسور دکتر کولاکوغلو در ادامه گفت که اطلاعات به دست آمده از لوح‌ها نشان می‌دهد که اولین شرکت تأسیس شده در آناتولی با سرمایه‌ای به میزان ۱۵ کیلوگرم طلا تأسیس شده و این شرکت ۱۲ شریک داشته است. هر شریک با دادن طلا در نسبت‌های مختلف به عنوان سهامدار شرکت شده است. سرمایه شرکت توسط تاجری به نام آمور ایشتار (Amur Ishtar) برای ۱۲ سال مدیریت شده و یک سوم سود تقسیم شده است. تمام معاملات مرتبط با شرکت مهر و ثبت شده در حضور شاهدان بوده است.
کولاکوغلو گفت:
“اگر بخواهید سهم خود از سرمایه شرکت را قبل از موعد مقرر برداشت کنید، به جای یک کیلوگرم طلا، حدود چهار کیلوگرم نقره به شما داده خواهد شد. اگر سرمایه خود را قبل از تاریخ سررسید برداشت کنید، ضرر کرده‌اید. به عبارت دیگر، تضمین شده است که سرمایه برای دوره طولانی ۱۲ سال در جای خود باقی بماند.”
او افزود: “لوح‌های یافت شده در اینجا مربوط به دوره پس از ۱۹۵۰ قبل از میلاد است. این دوره‌ای است که نوشتن برای اولین بار در آناتولی آغاز شد. به طور طبیعی، این اولین اعلامیه اولین شرکت، و به نوعی، سند شرکت، در آناتولی است. این لوح‌ها برای اولین بار اینجا در آناتولی دیده می‌شوند.”
لوح‌های گلی تنها شامل اطلاعات تجاری نیستند. جزئیات بسیاری از زندگی اجتماعی مانند قراردادهای ازدواج، طلاق‌ها، اسناد ارث و رویه‌های دفترخانه نیز در این لوح‌ها گنجانده شده‌اند. این نشان می‌دهد که کول تپه منبع عظیمی برای درک زندگی اجتماعی و اقتصادی آن دوران است.
