آمارهای جدید بانک مرکزی ایران نشان می‌دهد که نقدینگی در کشور تا پایان سال گذشته شمسی (۲۱ مارس ۲۰۲۴) به رقم حیرت‌انگیز ۷۹ کوادریلیون ریال (تقریباً ۱۳۳.۳۳۳ میلیارد دلار) رسیده است.
آمارهای جدید منتشر شده توسط بانک مرکزی در روز یکشنبه، ۷ جولای (۱۷ تیر)، نشان می‌دهد که از آغاز دولت ابراهیم رئیسی، حجم نقدینگی بیش از دو برابر شده است؛ به عبارت دیگر، نقدینگی ایجاد شده در دوره دولت رئیسی بیشتر از کل نقدینگی در تاریخ اقتصاد ایران تا تاسیس دولت سیزدهم است.
گزارش بانک مرکزی به “کاهش نرخ رشد نقدینگی” اشاره کرده و از عملکرد بانک مرکزی در کنترل نقدینگی دفاع کرده است. با این حال، جزئیات آمارهای این نهاد مالی نشان می‌دهد که نقدینگی در ایران در آگوست سال ۲۰۲۱، زمانی که دولت حسن روحانی قدرت اجرایی را به دولت ابراهیم رئیسی تحویل داد، حدود ۳۹ کوادریلیون ریال (تقریباً ۶۵ میلیارد دلار) بود، اما تا پایان سال گذشته این رقم بیش از دو برابر شده است و مشخص نیست که نقدینگی در بهار امسال چقدر افزایش یافته است.
نقدینگی مهمترین عامل تورم است و دلیل بروز این شاخص در ایران چاپ بی‌رویه پول بدون پشتوانه توسط بانک مرکزی برای پوشش کسری بودجه دولت است.
دو برابر شدن نقدینگی در کشور در دوره ابراهیم رئیسی در حالی اتفاق افتاده که او در کمپین انتخاباتی خود وعده داده بود که با کنترل استقراض دولت و نقدینگی، تورم را مهار کند. با این حال، بر اساس آخرین آمار بانک مرکزی، استقراض دولت از بانک‌ها نیز در دوره دولت سیزدهم دو برابر شده است.
بانک مرکزی از انتشار حجم بدهی دولت به بانک‌ها از ماه فوریه و مارس خودداری کرده است، اما آمارهای فوریه سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که این رقم به بیش از ۱۳ کوادریلیون ریال (تقریباً ۲۱.۶ میلیارد دلار) رسیده است، که بیش از دو برابر زمان شروع دولت ابراهیم رئیسی است.
استقراض از بانک‌ها و خود بانک مرکزی تنها بخش کوچکی از کل استقراض دولت است؛ بر اساس گفته‌های مدیرعامل صندوق توسعه ملی ایران، بدهی دولت به این نهاد به حدود ۱۰۰ میلیارد دلار رسیده است که معادل بیش از یک‌چهارم کل اقتصاد ایران است.
موضوع رشد بی‌رویه نقدینگی در کشور در دوره ریاست جمهوری رئیسی نیز توسط مسعود پزشکیان، برنده انتخابات اخیر، در مناظرات انتخاباتی مطرح شد. هفته گذشته، بانک مرکزی گزارش مفصلی منتشر کرد که ادعا می‌کرد “سرعت رشد نقدینگی کاهش یافته است”، اما به این نکته اعتراف نکرد که حجم نقدینگی در طی سه سال عملاً دو برابر شده است، و نقدینگی تولید شده در دوره دولت سیزدهم به تنهایی برابر با کل نقدینگی کشور تا آگوست سال ۲۰۲۱ است.
بر اساس برآوردهای صندوق بین‌المللی پول، انتظار می‌رود که حجم نقدینگی در ایران در سال جاری شمسی (۱۴۰۳) ۳۳ درصد افزایش یابد.
