در ماه جولای گذشته، بریکس (BRICS) اعلام کرد که قصد دارد یک سیستم پرداخت جدید برای رقابت با SWIFT ایجاد کند و هدف اعلام‌شده این بلوک برای کاهش وابستگی به دلار آمریکا (de-dollarization) را پیش ببرد.
در حالی که جزئیات دقیق نحوه عملکرد این سیستم هنوز تأیید نشده است، یوری اوشاکوف (Yury Ushakov)، سفیر سابق روسیه در ایالات متحده، اظهاراتی بیان کرده و تأیید کرده است که این سیستم از فناوری‌های دیجیتال پیشرفته، از جمله بلاک چین، استفاده خواهد کرد. او این را یک «هدف مهم برای آینده» خوانده است.
این سیستم قرار است به هر دو پرداخت‌ها و تسویه‌حساب‌های فرامرزی کمک کند و نیازی به دلار آمریکا نخواهد داشت. اظهارات دیگری که توسط الویرا نابیولینا (Elvira Nabiullina)، رئیس بانک مرکزی روسیه، مطرح شده است، حاکی از آن است که تا ۱۵۹ کشور علاقه‌مندی خود را برای استفاده از این سیستم ابراز کرده‌اند، که نشان‌دهنده علاقه شدید بین‌المللی به راه‌های تجاری است که به دلار آمریکا وابستگی ندارند.
در اقدامی که ممکن است با این موضوع مرتبط باشد، ولادیمیر پوتین (Vladimir Putin)، رئیس‌جمهور روسیه، لایحه‌ای را امضا کرد که اجازه می‌دهد ارزهای دیجیتال برای پرداخت‌های صادراتی استفاده شوند. به نظر می‌رسد در حالی که روسیه تحت تحریم‌های ایالات متحده به دلیل جنگ در اوکراین قرار دارد، پوتین در تلاش است راه‌هایی برای تجارت بین‌المللی پیدا کند.
آیا سیستم پرداخت بریکس می‌تواند از یک ارز دیجیتال با پشتوانه طلا استفاده کند؟
هرکسی که با صنعت ارزهای دیجیتال آشنا باشد، می‌داند که شایعات و گمانه‌زنی‌ها اغلب بر اساس شواهدی اندک و ارتباطات سست به سرعت گسترش می‌یابند. بنابراین، نباید تعجب کرد که بحث‌های زیادی درباره ارتباط احتمالی بین لایحه پوتین (Putin) و سیستم پرداخت بریکس (BRICS) و این که آیا ارزش توکن بومی بلاک چین «انتخاب‌شده» ممکن است افزایش یابد، وجود داشته باشد.
آن چه به نظر می‌رسد بسیاری از افراد نادیده گرفته‌اند، این است که اگر شایعات درست باشند و بریکس یک ارز دیجیتال با پشتوانه طلا منتشر کند، این چه معنایی برای روایت «طلای دیجیتال» که توسط حامیان بیت کوین (BTC) تبلیغ می‌شود، خواهد داشت؟ با وجودی که در حال حاضر، بیت کوین دارای عرضه ثابت است و کاربران می‌توانند خودشان از کوین‌های خود نگهداری کنند، اما نقدینگی واقعی زیادی برای پشتیبانی از آن وجود ندارد و مشکلات بلندمدت شناخته‌شده‌ای در اقتصاد این سیستم وجود دارد.
آیا یک ارز بریکس با پشتوانه طلا که واقعاً برای تجارت مفید است، می‌تواند برای سوداگران و افرادی که همچنان به هر دو باور «پول سخت» و «پول الکترونیکی» اعتقاد دارند، جذاب‌تر باشد؟ زمان پاسخ خواهد داد، اما طبق معمول، طرفداران سرسخت بیت کوین تمایل دارند پرسش‌هایی را مطرح کنند که تعصبات خود را تأیید کند و تنها یک طرف داستان را بازگو می‌کنند.
کاهش وابستگی به دلار به این سادگی نخواهد بود
هر شکلی که سیستم پرداخت و ارز جدید بریکس (BRICS) به خود بگیرد، کاهش وابستگی به دلار آمریکا آسان نخواهد بود و به سرعت اتفاق نخواهد افتاد. کافی است به برخی آمارها نگاه کنیم که نشان می‌دهد دلار آمریکا چقدر در تجارت جهانی ریشه دوانده است:
- طبق گزارش صندوق بین‌المللی پول (IMF)، ۵۹ درصد از کل ذخایر جهانی به دلار آمریکا نگهداری می‌شود.
- ۸۰-۹۰ درصد از تجارت جهانی با دلار آمریکا انجام می‌شود و نفت نیز با این ارز قیمت‌گذاری می‌شود.
- ۸۵ درصد از تمام معاملات ارزی (FOREX) شامل دلار آمریکا است.
- ۶۰ درصد از تمام بدهی‌های جهانی به دلار آمریکا قیمت‌گذاری شده‌اند.
- اوراق خزانه‌داری ایالات متحده همچنان به عنوان دارایی امن اصلی شناخته می‌شوند.
علاوه بر قدرت عظیمی که دلار آمریکا به واشنگتن می‌دهد، مسئله تحریم‌ها نیز مطرح است. دولت ایالات متحده می‌تواند به هر طرفی که با نهادهایی که تحریم شده‌اند (مثلاً روسیه) معامله می‌کند، بگوید که در بازارهای آمریکا جایی نخواهند داشت، که این مسئله دسترسی به سرمایه و موارد دیگر را محدود می‌کند. این تحریم‌های ثانویه سلاحی قدرتمند در زرادخانه واشنگتن است.
در حالی که برخی به دلایل سیاسی بریکس (BRICS) را به ایالات متحده ترجیح خواهند داد، بعید است که بسیاری بخواهند خود را از بزرگترین اقتصاد جهان به‌لحاظ تولید ناخالص داخلی محروم کنند، به ویژه اگر بازارهای بزرگی مانند اتحادیه اروپا با آن همسو باشند.
با این حال، سیستم و ارز بریکس چالشی جدی برای سلطه مالی ایالات متحده خواهد بود. برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی و سایر اعضا نباید دست‌کم گرفته شوند و در آینده با رشد اقتصادی خود نقش مهم‌تری ایفا خواهند کرد.
این که سیستم بریکس در آینده چگونه خواهد بود، هنوز مشخص نیست، اما با برگزاری نشست سالانه بریکس در قازان در تاریخ ۲۲-۲۴ اکتبر (1-3 آبان)، ممکن است به زودی اولین نمایی از آن را ببینیم.
