آنچه در این مقاله می خوانید
مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران، نخستین لایحه بودجه خود را از زمان آغاز به کار به مجلس شورای اسلامی ارائه کرده است. این بودجه که با ۲۰۰ درصد افزایش در هزینه‌های نظامی همراه است، به عنوان «بودجه جنگ» توصیف شده و چارچوب کلی آن در شرایط اقتصادی و امنیتی بی‌سابقه برای ایران تأیید شده است.
۴۷ درصد از درآمدهای صادرات نفت ایران، مشابه سال جاری، قرار است مستقیماً به نیروهای مسلح تخصیص یابد. این مبلغ که به ۵.۶۱ کادریلیون ریال (تقریباً ۸ میلیارد دلار) می‌رسد، دولت را با تنها ۴۳ درصد از درآمدها، معادل ۵.۰۹ کادریلیون ریال (تقریباً ۷.۲۷۱ میلیارد دلار) مواجه می‌کند.
بر این اساس، فعالان و تحلیل‌گران اقتصادی «نشانه‌های جنگ» را در بودجه ۲۰۲۴ مشاهده می‌کنند. این موضوع در حالی مطرح می‌شود که منابع بودجه، حتی با کنار گذاشتن هزینه‌های نظامی، در سال‌های اخیر با کسری‌های قابل‌توجهی مواجه بوده‌اند.
افزایش برداشت از صندوق توسعه ملی
برای سال ۲۰۲۵، انتظار می‌رود حدود ۵.۴ کادریلیون ریال (تقریباً ۷.۷۱۴ میلیارد دلار) از کسری بودجه از طریق استقراض از صندوق توسعه ملی تأمین شود.
این نخستین باری است که دولت تا این حد به استقراض از صندوق توسعه ملی در یک لایحه بودجه متکی شده است.
عبدالناصر همتی ، وزیر اقتصاد، اخیراً اعلام کرده که برای جبران کسری بودجه، قبلاً مبالغی از صندوق توسعه ملی برداشت شده است و این اقدام با مجوز مقام معظم رهبری صورت گرفته است.
بخشی دیگر از کسری بودجه قرار است از طریق استقراض از بازار سرمایه و انتشار اوراق خزانه جبران شود. با این حال، بدهی‌های سنگین به جا مانده از دولت‌های قبلی به حدی سنگین شده است که استقراض دولت از بازار بدهی، فشار بیشتری بر بازار سرمایه وارد خواهد کرد.
بودجه تورم‌زا
تورم محتمل‌ترین نتیجه افزایش استقراض در بودجه سال آینده خواهد بود، چون فشار دولت بر بازار بدهی چرخه ایجاد نقدینگی را تسریع می‌کند. محرک‌های تورمی در بودجه ۲۰۲۵ بر دو پایه استوارند: «حذف یارانه‌های دولتی» و «آزادسازی قیمت‌های انرژی.»
اعضای مجلس پیش‌بینی می‌کنند که «کاهش تخصیص ارز برای کالاهای اساسی از ۱۵ میلیارد دلار به ۱۲ میلیارد دلار» در بودجه سال آینده منجر به افزایش قیمت‌ها و تورم خواهد شد. به همین دلیل، برخی کالاهای اساسی از سبد ارز ترجیحی حذف خواهند شد.
افزایش قیمت حامل‌های انرژی
مقامات دولتی درباره افزایش قیمت بنزین اظهارات متناقضی داشته‌اند. در دفاع از لایحه بودجه در مجلس، پزشکیان اعلام کرد که هزینه تولید بنزین ۸۰,۰۰۰ ریال (حدود ۱۰ سنت) است و به طور غیرمستقیم علاقه‌مندی خود را به افزایش قیمت بنزین نشان داد.
اهداف بلندپروازانه برای فروش نفت
در لایحه بودجه، دولت صادرات نفت را دو میلیون بشکه در روز تخمین زده است. با این حال، فروش نفت ایران به دلیل تحریم‌های بین‌المللی محدود شده است و بازگشت احتمالی دونالد ترامپ (Donald Trump) به قدرت در ایالات متحده می‌تواند فشارهای بین‌المللی بر حضور ایران در بازارهای جهانی را افزایش دهد.
