صنعت پتروشیمی ایران در ۹ ماه نخست سال ۱۴۰۳ (مارس تا دسامبر ۲۰۲۴) موفق به صادرات ۱۰ میلیارد دلار از محصولات خود شد و پیش‌بینی می‌شود این رقم تا پایان سال به ۱۳ میلیارد دلار برسد. این آمار را حسن عباس‌زاده، رئیس شرکت ملی صنایع پتروشیمی (NPC)، در جلسه‌ای با مسئولان وزارت نفت، از جمله محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور، در تاریخ 22 دی ۱۴۰۳ (۱۱ ژانویه ۲۰۲۵) اعلام کرد.

نقش کلیدی صنعت پتروشیمی در اقتصاد

عباس‌زاده با اشاره به نقش قابل‌توجه این صنعت در اقتصاد، تأکید کرد که این صنعت شامل ۷۰ مجتمع تولیدی و ۳ مجتمع خدماتی است. او افزود:

 هشتاد و پنج درصد از صنعت پتروشیمی در اختیار شرکت‌های هلدینگ، عمدتاً تحت مالکیت صندوق‌های بازنشستگی است، در حالی که ۱۵ درصد متعلق به بخش خصوصی است.”

علاوه بر صادرات، این بخش معادل ۱۰ میلیارد دلار خوراک به صنایع پایین‌دستی مانند پلیمرها، کفش، پوشاک و شوینده‌ها تأمین کرده است.

برنامه‌های توسعه‌ای در برنامه هفتم

عباس‌زاده اعلام کرد که برنامه هفتم توسعه ملی شامل ۶۱ پروژه پتروشیمی است که با هدف تکمیل زنجیره ارزش این صنعت طراحی شده‌اند. برخلاف برنامه‌های قبلی که بیشتر بر افزایش ظرفیت تمرکز داشتند، استراتژی فعلی دستیابی به ظرفیت تولید ۱۳۱.۵ میلیون تن تا سال ۲۰۲۸ (۱۴۰۶) در بخش‌هایی مانند متانول، پلی‌اتیلن و اتیلن را هدف قرار داده است.

وی افزود:

 “اگرچه این رویکرد چالش‌برانگیزتر است، اما از تولید با ارزش افزوده بالا حمایت کرده و به پیشرفت زنجیره ارزش این صنعت کمک می‌کند.”

شرکت ملی پتروشیمی پروژه‌ها را بر اساس اهداف این برنامه نظارت و اولویت‌بندی خواهد کرد.

نیازهای سرمایه‌گذاری و پیشرفت پروژه‌ها

پروژه‌های پتروشیمی برنامه هفتم به ۲۴ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارند که تاکنون ۱۲ میلیارد دلار آن صرف شده و پیشرفت فیزیکی متوسطی حدود ۵۰ درصد داشته است. عباس‌زاده اعلام کرد که ۱۲ میلیارد دلار باقی‌مانده برای تکمیل این پروژه‌ها سرمایه‌گذاری خواهد شد.

حفظ خوراک و بهینه‌سازی انرژی

برای تأمین پایدار خوراک، پروژه‌هایی برای جمع‌آوری گاز در دست اجرا هستند و توافق‌نامه‌هایی با شرکت‌های پتروشیمی برای توسعه میدان‌های کوچک گازی امضا شده است. همچنین، این صنعت به حوزه بهینه‌سازی انرژی وارد شده و با مناطق سردسیر برای ارتقاء تجهیزات و صرفه‌جویی در مصرف انرژی همکاری می‌کند، تا گاز طبیعی بیشتری برای خوراک آزاد شود.

سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر

چندین شرکت پتروشیمی قراردادهایی برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی و بادی امضا کرده‌اند. به ‌عنوان مثال، شرکت کاوه متانول قصد دارد ۸۰۰ مگاوات برق خورشیدی و ۵۰۰ مگاوات برق بادی برای عملیات خود تولید کند.

توسعه بازارهای صادراتی

عباس‌زاده همچنین به تلاش‌های این صنعت برای توسعه بازارهای صادراتی جدید اشاره کرد و گفت:

 ما پروژه‌هایی با پتانسیل ارزش افزوده بالاتر را در اولویت قرار داده و بر تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی خود با همکاری شرکت‌های هلدینگ پتروشیمی تمرکز خواهیم کرد.”

صنعت پتروشیمی ایران همچنان نقش حیاتی در رشد اقتصادی ایفا می‌کند و با سرمایه‌گذاری‌های گسترده در زنجیره ارزش، گسترش بازارهای صادراتی و بهبود بهره‌وری انرژی، به ‌دنبال تقویت جایگاه خود در اقتصاد کشور است.