تشکیل کمیته ویژه برای بررسی خودکشی دانشجویان پزشکی در ایران

وب‌سایت دولتی دیدبان ایران روز پنجشنبه، ۳۰ ژانویه (11 بهمن) گزارش داد که در پی چندین مورد ثبت‌شده از خودکشی در میان دانشجویان پزشکی، به درخواست معاون آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کمیته‌ای ویژه برای بررسی علل این خودکشی‌ها تشکیل شده است.

این وب‌سایت مشخص نکرد که این چندین مورد خودکشی دقیقاً چه زمانی رخ داده است، اما اعلام کرد که با تشکیل این کمیته، رؤسای دانشگاه‌های علوم پزشکی و معاونان آموزشی آن‌ها موظف شده‌اند اقدامات لازم، مستمر و دقیق را برای پیشگیری از خودکشی دانشجویان و دستیاران پزشکی انجام دهند.

به گزارش دیدبان ایران، کارشناسان این حوزه اجرای این دستورالعمل را گامی مؤثر در کاهش فشارهای روانی و بهبود شرایط آموزشی و تحصیلی دانشجویان پزشکی و دستیاران تخصصی دانسته‌اند.

این در حالی است که کمیته‌ها و کارگروه‌های مشابهی در گذشته برای سایر مسائل تشکیل شده‌اند، اما اثربخشی چندانی نداشته‌اند.

بحران خودکشی در میان دستیاران پزشکی

خودکشی دستیاران پزشکی در سال‌های اخیر بارها تیتر رسانه‌ها شده است، اما رسانه‌های داخلی ایران معمولاً به‌طور سطحی به این موضوع پرداخته و از عباراتی مانند مرگ ناگهانی یا پایان خودخواسته زندگی استفاده کرده‌اند. با این حال، معدود گزارش‌هایی که منتشر شده‌اند، از وضعیت بحرانی و نگران‌کننده در این بخش حکایت دارند، به حدی که وزارت بهداشت را وادار به تشکیل یک “کمیته ویژه” کرده است.

در جولای سال ۲۰۲۴، وب‌سایت دولتی خبر آنلاین نرخ خودکشی در میان دستیاران پزشکی را “در وضعیت بحرانی” توصیف کرد و نوشت:

“افزایش این خودکشی‌ها، در کنار بی‌توجهی مسئولان به شرایط دستیاران پزشکی، دستمزدهای پایین در برابر مسئولیت‌های سنگین و فشار کاری فراتر از توان آن‌ها، زنگ خطر را در این حوزه به صدا درآورده است.”

تشدید بحران خودکشی در میان دستیاران پزشکی؛ هشدار نسبت به فروپاشی نظام سلامت

در فوریه سال ۲۰۲۴، معاون آموزشی وزارت بهداشت از تشکیل کمیته نظارت بر اجرای منشور دستیاری خبر داده و ادعا کرده بود که این وزارتخانه دستورالعمل‌هایی در خصوص ساعات کار، تعداد شیفت‌ها و مدت‌زمان حضور دستیاران پزشکی در بیمارستان پس از پایان شیفت تدوین کرده است.

با این حال، شواهد نشان می‌دهد که اقدامات پیشین در این حوزه ناکارآمد بوده و نگرانی‌ها همچنان پابرجاست. این نگرانی‌ها در اظهارات نیما شهریارپور، متخصص طب اورژانس بیمارستان بهارلو تهران، که در گفت‌وگو با خبر آنلاین بیان کرده، منعکس شده است.

وی تأکید کرد:

“بحران خودکشی در میان دستیاران پزشکی بسیار جدی‌تر و گسترده‌تر از آن چیزی است که عموم جامعه تصور می‌کنند. این مسئله نه یک حدس و گمان، بلکه نتیجه یک مطالعه جامع است که توسط انجمن پزشکی دانشگاه تهران انجام شده و نشان داده است که در میان گروهی ۲۰۴ نفره از دستیاران پزشکی، بیش از ۹۳ درصد—معادل ۱۸۸ نفر—دچار ‘فرسودگی شغلی’ شده و افکار خودکشی داشته‌اند.”

فشار روانی شدید بر دستیاران روان‌پزشکی

این متخصص اضافه کرد که یک کارگروه از انجمن روان‌پزشکی، زیر نظر سازمان نظام پزشکی ایران، وضعیت سلامت روان ۲۵۳ دستیار روان‌پزشکی را بررسی کرده و به این نتیجه رسیده است که فشار روانی بر این گروه از پزشکان بسیار شدیدتر از آن چیزی است که معمولاً تصور می‌شود.

به گفته شهریارپور، مطالعات نشان می‌دهد که نرخ خودکشی در میان کادر درمانی بین ۳.۱ تا ۵ برابر افزایش یافته است. در میان حدود ۱۴,۰۰۰ دستیار پزشکی در ایران، به‌طور متوسط ۱۳ خودکشی منجر به فوت در سال رخ می‌دهد.

یافته‌ها همچنین نشان می‌دهند که:

  • نرخ خودکشی در میان پزشکان مرد نسبت به گذشته ۴۰ درصد افزایش یافته است.
  • نرخ خودکشی در میان پزشکان زن نسبت به جمعیت عمومی ۱۳۰ درصد افزایش یافته است، که رقمی نگران‌کننده و قابل‌توجه محسوب می‌شود.

هشدار درباره فروپاشی نظام سلامت

پیش‌تر، سخنگوی سازمان نظام پزشکی ایران نیز افزایش نرخ خودکشی در میان پزشکان را تأیید کرده و یکی از عوامل اصلی آن را “حجم کاری بسیار بالا و حقوق نامتناسب با میزان کار عنوان کرده بود. وی این خودکشی‌ها را چندوجهی و پیچیده توصیف کرده است.

در ژانویه سال ۲۰۲۴، انجمن روان‌پزشکی ایران نیز نسبت به افزایش نرخ خودکشی در میان دستیاران پزشکی ابراز نگرانی کرده و هشدار داده بود که تداوم این روند می‌تواند به “فروپاشی نظام سلامت” منجر شود.