افزایش شدید قیمت مواد غذایی در ایران؛ تشدید بحران معیشتی و امنیت غذایی

مرکز آمار ایران از افزایش چشمگیر قیمت مواد غذایی خبر داده و اعلام کرده است که بیش از یک‌سوم اقلام اساسی در ژانویه ۲۰۲۵ (دی ۱۴۰۳) نسبت به سال گذشته با افزایش قیمت ۴۰ تا ۱۰۳ درصدی مواجه شده‌اند. حبوبات و میوه‌ها بیشترین افزایش قیمت را ثبت کرده‌اند، که نگرانی‌ها را درباره تورم و بحران رو به گسترش امنیت غذایی در کشور تشدید کرده است.

رشد بی‌سابقه قیمت کالاهای اساسی

بر اساس گزارش جدید مرکز آمار ایران، قیمت بسیاری از اقلام اساسی مانند نان، غلات، گوشت، لبنیات، سبزیجات و حبوبات به سطوح بی‌سابقه‌ای رسیده است. برخی از محصولات با افزایش دو رقمی قیمت‌ها مواجه شده‌اند، از جمله:

  • بادمجان با ۴۰.۶ درصد افزایش
  • سیب‌زمینی با بیش از ۲۰ درصد افزایش
  • کره پاستوریزه نیز شاهد افزایش قابل‌توجهی بوده است

این افزایش قیمت‌ها فشار بیشتری را بر معیشت خانوارها وارد کرده و چالش‌های اقتصادی را برای اقشار کم‌درآمد عمیق‌تر کرده است.

افزایش قیمت میوه‌ها؛ انار در صدر گرانی‌ها

در بخش میوه و خشکبار، انار با ۱۱.۱ درصد افزایش قیمت، بیشترین رشد را نسبت به ماه گذشته داشته است. پس از آن، موز با ۳.۷ درصد و سیب با ۳.۶ درصد افزایش قیمت مواجه شده‌اند.

در مقابل، برخی از میوه‌ها کاهش قیمت جزئی را تجربه کرده‌اند:

  • خربزه با کاهش ۹.۶ درصدی
  • پرتقال با کاهش ۴.۶ درصدی

بحران بازار برنج؛ انحصار و سیاست‌های ناکارآمد

افزایش قیمت برنج همچنان یکی از نگران‌کننده‌ترین چالش‌های اقتصادی محسوب می‌شود. رئیس اتحادیه عمده‌فروشان مواد غذایی اعلام کرد که قیمت برنج ایرانی طی یک سال گذشته ۴۵ درصد افزایش یافته است، به‌طوری که قیمت هر کیلوگرم از یک میلیون ریال به ۱.۴۵ میلیون ریال رسیده است.

او این افزایش قیمت را نتیجه سیاست‌های دولت دانست که واردکنندگان را مجبور به خرید یک کیلوگرم برنج ایرانی در ازای هر دو کیلوگرم برنج وارداتی کرده است. این اقدام باعث شد واردکنندگان بزرگ با انعقاد قراردادهای انحصاری با کشاورزان از ابتدای فصل کشت، کنترل بازار را در دست بگیرند و بر قیمت‌ها تسلط یابند.

علاوه بر این، حذف نرخ ارز نیمایی نیز موجب افزایش بیشتر قیمت برنج وارداتی شده است.

طبق گزارش‌های صنعتی، دو ماه پیش قیمت هر کیلوگرم برنج وارداتی در بازار عمده‌فروشی ۴۷۰,۰۰۰ ریال بود و مصرف‌کنندگان آن را با قیمت ۵۰۰,۰۰۰ ریال خریداری می‌کردند. اما در حال حاضر، قیمت عمده‌فروشی به ۵۰۰,۰۰۰ تا ۷۵۰,۰۰۰ تومان افزایش یافته است، که نشان‌دهنده رشد چشمگیر هزینه‌های واردات و تأثیر آن بر مصرف‌کنندگان است.

محصولات لبنی در آستانه تبدیل شدن به کالای لوکس

افزایش مداوم قیمت محصولات لبنی بسیاری از خانوارهای ایرانی را مجبور به کاهش یا حذف کامل این اقلام از رژیم غذایی خود کرده است. علی احسان ظفری، رئیس اتحادیه لبنیات، اعلام کرد که افزایش قیمت‌ها موجب کاهش تقاضا شده و این مساله به رکود در صنعت لبنیات و کاهش تولید منجر شده است.

به گزارش خبرگزاری دولتی ایسنا، قیمت لبنیات طی سه ماه گذشته چندین بار افزایش چشمگیر داشته است. مرکز آمار ایران نرخ تورم در محصولات لبنی را بین ۲۷ تا ۴۳ درصد برآورد کرده که باعث شده این محصولات برای خانوارهای کم‌درآمد کمتر در دسترس باشند و کیفیت تغذیه بسیاری از ایرانیان کاهش یابد.

افزایش هزینه‌های زندگی و بحران معیشتی خانوارها

گزارش‌های اقتصادی نشان می‌دهد که در ژانویه ۲۰۲۵ (دی ۱۴۰۳)، هزینه مواد غذایی برای یک خانوار چهار نفره حدود ۵۸ درصد از حداقل دستمزد را تشکیل می‌دهد، که بیانگر فشار شدید مالی بر خانواده‌های ایرانی است، چرا که تورم قدرت خرید آن‌ها را به شدت کاهش داده است.

کارشناسان اقتصادی هشدار می‌دهند که افزایش مداوم قیمت مواد غذایی فشار بیشتری بر خانوارها وارد خواهد کرد و تهیه کالاهای اساسی را برای مردم دشوارتر از گذشته می‌کند، به ‌ویژه در شرایطی که موج شدید تورمی همچنان بازار را تحت تأثیر قرار داده است.

انتظار می‌رود که نوسانات بازار در ماه‌های آینده تشدید شود و این موضوع شرایط اقتصادی خانوارها را بیش از پیش بحرانی کند. در چنین شرایطی، در حالی که استانداردهای زندگی به‌طور مداوم کاهش یافته و وضعیت اقتصادی روزبه‌روز سخت‌تر می‌شود، تأمین مایحتاج اولیه به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های روزانه شهروندان ایرانی تبدیل شده است.