در زامبیا، موزامبیک و نیجریه، ناتوانی در دسترسی به منابع مالی خارجی، دولت‌ها را مجبور کرده است که انتشار داخلی را در بازارهای کم مایه افزایش دهند و هزینه استقراض را بالاتر ببرند.
دولت های آفریقایی در حال تقلا برای دلار هستند و این مسئله باعث ایجاد شکاف بیشتر در بین سرمایه‌گذاران می‌شود
در بحبوحه کمبود شدید ارز در این قاره، دولت‌ها به مبادله کالا، کاهش ارزش پول، کنترل مبادلات بانک مرکزی، و کمک صندوق بین‌المللی پول و خاورمیانه برای تقویت ترازنامه‌های خود روی آورده‌اند.
سرمایه گذاران به کشورهایی روی می‌آورند که تلاش‌های آنها برای افزایش نقدینگی دلار نتیجه می‌دهد. اما آنها کسانی را که نمی‌توانند دسترسی به ارز مورد نیاز خود را برای سرمایه‌گذاری و بازگشت به کشور تضمین کنند، مجازات می‌کنند و از کشورهایی که ذخایر کافی برای پوشش هزینه‌های واردات یا بازپرداخت بدهی ندارند، دوری می‌کنند. ارزهای آفریقایی با حدود 15 درصد کاهش در برابر دلار، بدترین عملکرد را در سال جاری در جهان داشته‌اند.
بندیکت کراوون (Benedict Craven)، مدیر ریسک کشور در واحد اطلاعات اکونومیست (Economist Intelligence Unit)، گفت:
“ذخایر دلار بخشی از مسئله ارزش است. آیا سرمایه‌گذاران می‌توانند با استفاده از ارز از منابع رسمی معامله کنند؟ آیا آنها می‌توانند سود سهام خود را به خارج از کشور خارج کنند؟ این پرسش‌ها مشخص می‌کنند که سرمایه‌گذاری به کجا می‌رود.”
کمبود ذخایر دلار به وضوح در ارزهای محلی اثر داشته است. صادرکنندگان اوراق قرضه یورو که در سال جاری مجبور به کاهش ارزش شدند، شامل مصر، نیجریه و آنگولا هستند. کاهش جریان ورودی سرمایه همچنین شاهد تضعیف ارزش شیلینگ کنیا و کواچای زامبیا به پایین ترین سطح در برابر دلار بوده است. اولی بازپرداخت بدهی دلاری قابل توجهی دارد که سررسید سال آینده دارد، در حالی که دومی در مورد اوراق قرضه یورو خود دچار نکول، عدم توانایی در پرداخت بدهی، شده است.
در کنیا، اوراق قرضه دلاری از ابتدای ماه جولای، زمانی که نرخ‌های خزانه‌داری آمریکا با داستان “وضع نرخ بهره بالا-برای-مدت-طولانی” شروع به افزایش کردند، زیانی برابر با ۲.۱ درصد به سرمایه‌گذاران وارد کرده‌اند. این میزان با زیان متوسط ۱.۷ درصدی بازارهای نوظهور و مرزی در شاخص اوراق قرضه دلاری بلومبرگ مقایسه می‌شود. شاخص بورس نایروبی در سال ۲۰۲۳ به میزان ۳۲ درصد سقوط کرده است که بیشترین میزان در بین ۹۲ بازار جهانی است که توسط بلومبرگ پیگیری می‌شود، در حالی که شیلینگ کنیا ۱۹ درصد افت کرده است.
در کشورهایی مانند زامبیا، موزامبیک و نیجریه، عدم توانایی در دسترسی به تامین مالی خارجی باعث شده دولت‌ها انتشار اوراق قرضه داخلی را در بازارهای کم‌مایه افزایش دهند، که این مسئله به افزایش هزینه‌های وام‌گیری منجر شده است. کشورهای آفریقایی از آوریل ۲۰۲۲ از بازارهای بین‌المللی سرمایه قرضه محروم شده‌اند.
اوراق قرضه نایرای نیجریه با بلندترین سررسید با بازدهی رکورد ۱۸ درصد معامله می‌شوند. اما بازدهی‌های داخلی بالاتر خریداران خارجی را جذب نمی‌کنند، چون آنها نگران کاهش ارزش ارزهای محلی و مشکلات انتقال سود خود به خارج هستند. به عنوان مثال، در زامبیا، سهم خارجی‌ها از بدهی‌های داخلی از ۲۹ درصد در پایان سال ۲۰۲۱ به حدود ۲۲ درصد در حال حاضر کاهش یافته است، که بخشی از آن به دلیل فرایند بازسازی بدهی‌ها و همچنین مسائل نقدینگی است.
نجات توسط صندوق بین‌المللی پول (IMF)
در برخی موارد، صندوق بین‌المللی پول (IMF) برای کمک به کشورها وارد عمل می‌شود. هفته گذشته، این صندوق اعلام کرد که پیش از سررسید اوراق قرضه یورو به ارزش ۲ میلیارد دلار در ماه ژوئن، تامین مالی کنیا را تا ۹۳۸ میلیون دلار افزایش خواهد داد تا ذخایر آن را تقویت کند. این اقدام باعث شد بازدهی اوراق بهادار ۲۰۲۴ در طی چهار روز تا جمعه تقریباً ۲۰۰ واحد کاهش یابد – اگرچه همچنان بالاتر از ۱۴ درصد باقی مانده است.
لارس کرابه (Lars Krabbe)، مدیر سبد سرمایه‌گذاری در شرکت Coeli Frontier Markets AB، می‌گوید:
“درک عموم این است که وقتی کشوری بازدهی بیش از ۱۰ درصد در اوراق بهادار دلاری دارد، نمی‌تواند در بازار دلار انتشار اوراق بهادار داشته باشد. این مسئله برای محیط سرمایه‌گذاری عمومی و پایداری بدهی در این کشورها خوب نیست و آنها را به شدت وابسته به تامین مالی با شرایط امتیازی، مانند وام‌های صندوق بین‌المللی پول، می‌کند”.
از سوی دیگر، کشورهایی که نیاز فوری کمتری به ارز خارجی دارند، جذاب‌تر می‌شوند.
دیوید اوجومولو (David Omojomolo)، اقتصاددان آفریقایی در Capital Economics، می‌گوید:
“کشورهایی که میزان بدهی‌ها و بازپرداخت‌های اوراق قرضه دلاری آنها سخت‌گیری کمتری دارند و دارای ذخایر ارزی بزرگ هستند، جذاب‌ترین کشورها هستند. به ویژه آن‌هایی که تنظیمات ارزی چشمگیری انجام داده‌اند.”
مصر یکی از این کشورها است. استراتژیست‌های Citigroup Inc. آخرین نفراتی بودند که نسبت به بدهی دلاری این کشور واقع در شمال آفریقا خوش‌بین بودند، چون فروش دارایی‌های دولتی افزایش یافته و به نظر می‌رسد دولت در مسیر دستیابی به اهداف تعیین شده توسط IMF است. البورسا (al-Borsa) ماه گذشته گزارش داد که بانک مرکزی به تضمین 5 میلیارد دلار سپرده جدید از عربستان سعودی و امارات نزدیک است.
اوراق قرضه یورو مصر به سرمایه‌گذاران بازدهی ۸.۷ درصدی در نیمه دوم این سال به لحاظ دلاری داده است که در مقایسه با زیان برای همتایان متوسط کشورهای در حال توسعه در شاخص اعتبار سیادی بلومبرگ است.
از نظر کان نظلی (Kaan Nazli)، مدیر سبد سرمایه‌گذاری در Neuberger Berman Asset Management، سرمایه‌گذاران احتمالاً به انتشارکنندگان دولتی که دسترسی بهتری به منابع جایگزین تأمین مالی دارند، مانند ساحل عاج و سنگال، اولویت می‌دهند.
او گفت: “ساحل عاج به عنوان نمونه، در طول سال گذشته توانسته است به توافقات تأمین مالی ترکیبی با هزینه مناسب تکیه کند.”
این کشور واقع در غرب آفریقا همچنین وامی از صندوق بین‌المللی پول (IMF) دریافت کرده است، در حالی که ارز آن، فرانک CFA، به یورو پیوسته است و کمتر در معرض نوسانات قرار دارد. سنگال همتای منطقه ای در حال جذب سرمایه گذاری برای مشارکت عمومی-خصوصی در تامین مالی برنامه‌های مربوط به آب و هوا است.
زیان‌ها در اوراق قرضه یورو هر دو کشور سنگال و ساحل عاج کمتر از کنیا بوده و از ماه جولای، پایین‌تر از میانگین بوده است. از نظر عملکرد در ماه جاری، آنها از همتایان خود پیشی گرفته‌اند.
در همین حال، کمبود دلار نیز برای مصرف‌کنندگان و کسب‌وکارهای محلی آسیب‌زا است، چون هزینه‌های واردات افزایش می‌یابد و تورم را افزایش می‌دهد.
در نیجریه، قیمت داروهای تجویزی برای بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا و دیابت در سال گذشته سه برابر شده است. یکی از بزرگترین خرده‌فروشی‌های زیمبابوه، OK Zimbabwe، اعلام کرده که حجم فروش‌ها به دلیل افزایش هزینه‌ها و نرخ ارز که مشتریان را به بخش غیررسمی سوق داده است، اکنون زیر نقطه سر به سر است. و در مالاوی، قیمت ذرت، یک ماده غذایی اصلی، در طول سال گذشته بیش از دو برابر شده است.
سونو ورگس (Sonu Varghese)، استراتژیست کلان جهانی در گروه کارسون (Carson Group)، گفت: “مشکل این است که اگر گنجینه زیادی از ذخایر دلاری نداشته باشید، نمی‌توانید کارهای زیادی انجام دهید. از نظر سرمایه گذاران، خطر این که این کشورها در آستانه بحران باقی بمانند، از بین نرفته است.”
نظر شما در مورد پیامدهای کمبود ذخایر دلاری برای کشورهای مختلف چیست؟ شما می‌توانید نظرات خود را در قسمت دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.
