به گزارش خبرگزاری تلویزیون دولتی ایران، غلامرضا نوری قزلجه در یک برنامه تلویزیونی گفت: «از زمان تشکیل دولت، پرداخت مطالبات گندمکاران به‌طور نیمه‌رسمی پیگیری شده است و ما به دنبال منابع بودیم.» وی افزود که بدهی باقی‌مانده دولت در ماه اکتبر پرداخت خواهد شد.
او توضیح نداد که این بدهی عظیم به کشاورزان چگونه در کمتر از دو ماه پرداخت خواهد شد و با چه منابع مالی این کار انجام خواهد گرفت.
در ماه‌های اخیر، مقامات دولت ایران بارها وعده داده‌اند که حساب‌های گندمکاران تسویه خواهد شد، اما این وعده‌ها هنوز محقق نشده است. این مسئله منجر به اعتراضات کشاورزان، از جمله برگزاری تجمعاتی، شده است.
در این ارتباط، به گزارش شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران، ده‌ها نفر از کشاورزان گندم‌کار کرمانشاه روز چهارشنبه، 31 مرداد، در مقابل دفتر استانداری تجمع کردند تا به عدم پرداخت مطالبات و قیمت پایین گندم اعتراض کنند.
در همین حال، روزنامه شرق گزارش داد که
“در حدود ۱۰ روز دیگر، کشت پاییزه در مناطق سردسیر ایران آغاز خواهد شد»، اما خاطرنشان کرد که “کشاورزان دست‌خالی هستند و مجبور شده‌اند برای خرید کود، سم، بذر و اجاره ماشین‌آلات، قرض بگیرند.”
این روزنامه تأکید کرد که “دولت مبلغ سنگینی به گندمکاران بدهکار است و مدام تسویه‌حساب را به تأخیر می‌اندازد” و با نقل از بنیاد ملی گندمکاران اعلام کرد که بدهی دولت به کشاورزان از ۱.۱ کوادریلیون ریال فراتر رفته است.
بر اساس این گزارش، “از تاریخ 7 فروردین امسال که گندمکاران بهاره گندم خود را به دولت تحویل داده‌اند، پرداخت وجه گندم خریداری‌شده هنوز تسویه نشده است.”
روزنامه شرق اشاره کرد که تاکنون، دولت «بیش از ۱۱.۶ میلیون تن» گندم از کشاورزان خریداری کرده و خرید گندم همچنان ادامه دارد، اما خبری از پرداخت‌ها نیست.
یکی از کشاورزان استان اردبیل به این روزنامه گفت که دولت پول گندم کشاورزان را پرداخت نمی‌کند یا با تأخیر قابل توجهی پرداخت می‌کند که این موضوع برنامه‌ریزی زراعت را مختل کرده و بهره‌وری کشاورزی را کاهش داده است.
یک کشاورز گفت که بانک‌ها تمایلی به اعطای وام به‌صورت آسان ندارند و برخی کشاورزان مجبور شده‌اند برای ادامه زراعت، خودرو، فرش و وسایل منزل خود را بفروشند.
وی اشاره کرد که هیچ مغازه‌ای حاضر نیست بذر، کود یا سم را به‌صورت نسیه به کشاورزان بفروشد، که این مسئله فشار زیادی بر کشاورزان وارد کرده است. او افزود که بانک‌ها نیز تمایلی به اعطای آسان وام ندارند و این امر برخی از کشاورزان را مجبور کرده است تا خودرو، فرش و وسایل منزل خود را برای ادامه زراعت بفروشند.
کشاورز دیگری در استان سمنان به روزنامه شرق گفت که درآمد خانوارهای روستایی کمتر از درآمد خانوارهای شهری است و کشاورزان توانایی پس‌انداز ندارند و این رفتار دولت معیشت خانوارهای روستایی را تحت فشار قرار داده است.
بر اساس این گزارش و با استناد به مرکز آمار ایران، میانگین درآمد سالانه خانوارهای شهری در سال ۲۰۲۲ حدود ۱.۶۷ میلیارد ریال (تقریباً ۲,۷۸۴ دلار) و میانگین هزینه‌های سالانه خانوارهای شهری حدود ۱.۳۷ میلیارد ریال (تقریباً ۲,۲۸۴ دلار) برآورد شده است. در همین حال، میانگین درآمد سالانه خانوارهای روستایی تنها حدود ۹۸۰ میلیون ریال (تقریباً ۱,۶۳۴ دلار) و میانگین هزینه‌های سالانه خانوارهای روستایی حدود ۷۹۰ میلیون ریال (تقریباً ۱,۳۱۷ دلار) بوده است.
گندم یکی از مهم‌ترین کالاهای استراتژیک در بخش کشاورزی محسوب می‌شود و نقش قابل‌توجهی در مصرف خانوارها دارد.
تأخیر در پرداخت بدهی‌های دولت به گندمکاران در سال‌های اخیر منجر به اعتراضات کشاورزان شده است، به‌طوری‌که هر بار اعتراضات عمومی منجر به پرداخت بخشی از بدهی‌ها شده، اما دولت هنوز تعهدات خود در قبال «خرید تضمینی» گندم از کشاورزان را به‌درستی انجام نداده است.
در عین حال، کشاورزان با مشکلات دیگری نیز مواجه هستند که فشار اقتصادی بیشتری بر آنها وارد کرده است.
علی نقی ایمانی، معاون رئیس بنیاد ملی گندمکاران، به روزنامه شرق گفت که کشاورزان در تهیه کود برای کشت پاییزه با مشکلات زیادی مواجه هستند و کود اوره در بازار کمیاب شده است.
به گفته او، شرکت‌های پتروشیمی در دو تا سه ماه گذشته از تأمین کود به شرکت خدمات حمایتی کشاورزی خودداری کرده‌اند تا قیمت کود اوره را افزایش دهند و اکنون قیمت کود اوره ۱۳۲ درصد افزایش یافته است. این در حالی است که قیمت خرید تضمینی گندم امسال تنها ۱۶ درصد افزایش یافته است.
وی تأکید کرد که وضعیت سایر نهاده‌های کشاورزی نیز به همین شکل است و درآمدهای کشاورزان اصلاً با هزینه‌هایشان همخوانی ندارد و قدرت اقتصادی کشاورزان سال به سال در حال کمتر شدن است.
