بریکس (BRICS) به‌طور قابل‌توجهی به پویاترین گروه در صحنه بین‌المللی تبدیل شده است، چون گسترش اصلی آن با افزایش چشمگیر تعداد اقتصادهای در حال توسعه که تمایل خود را برای پیوستن به این پلتفرم ابراز کرده‌اند، همراه شده است.
اما در حالی که جذابیت بیشتر بریکس در جنوب جهانی خوشایند است، سؤالاتی در جامعه کارشناسی مطرح شده است که چگونه می‌توان این شمول بیشتر را با کارایی بالاتر ترکیب کرد. یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های کارشناسان این است که افزایش تعداد اعضا می‌تواند دستیابی به اجماع در بریکس را دشوارتر کند. و در حالی که حرکت به سمت شمول بیشتر اجتناب‌ناپذیر است، یکی از چالش‌های کلیدی در تحول خانواده بریکس، نیاز به ترکیب این روند با کارآمدی بیشتر در عملیات این گروه است.
در این تلاش برای دستیابی به توازن بین شمول و کارایی، چین نقش ویژه‌ای ایفا می‌کند. به هر حال، این کشور در سال ۲۰۱۷ مبتکر مدل همکاری “بریکس پلاس” بود که موجی از درخواست‌ها از سوی اقتصادهای در حال توسعه برای پیوستن به خانواده بریکس را به همراه داشت.
در حالی که چین نقش مهمی در فراگیرتر کردن بریکس ایفا کرده است، اکنون فضایی برای تمرکز بر ابتکاراتی وجود دارد که بریکس را کارآمدتر کنند. این موضوع مستلزم اولویت‌بندی بیشتر در همکاری اقتصادی بین اقتصادهای بریکس پلاس، به ویژه در حوزه تجارت و سرمایه‌گذاری است.
بعد دیگری که باید به آن دست یافت، گسترش در مقیاس بزرگ‌تر در حالی است که همکاری اقتصادی عمل‌گرایانه اولویت‌بندی می‌شود. یکی از راه‌های انجام این کار ایجاد یک “کمربند شراکت بریکس پلاس” برای تمهیدات یکپارچه‌سازی منطقه‌ای است که اقتصادهای اصلی بریکس عضو آن هستند.
این امر امکان گسترش چشمگیر دایره شراکت بریکس از طریق شرکای منطقه‌ای اقتصادهای اصلی این گروه را فراهم می‌کند. حتی مهم‌تر از آن، این ابتکار بستری برای آزادسازی تجارت بین اقتصادهای بریکس پلاس ایجاد می‌کند، که سیاست‌های تجاری آن‌ها به طور فزاینده‌ای توسط بلوک‌های یکپارچگی منطقه‌ای‌شان تعیین می‌شود.
این هم‌گرایی بین بلوک‌های منطقه‌ای تحت رهبری اقتصادهای اصلی بریکس می‌تواند فضایی را برای نهادهای توسعه منطقه‌ای فراهم کند – به ویژه بانک‌های توسعه منطقه‌ای/چندجانبه مانند بانک زیرساخت آسیایی (Asian Infrastructure Investment Bank)، بانک توسعه اوراسیا (Eurasian Development Bank) و سایر بانک‌های جنوب جهانی – تا در تأمین مالی مشترک پروژه‌های اولویت‌دار در سراسر جهان در حال توسعه همکاری کنند.
این همکاری میان نهادهای توسعه منطقه‌ای می‌تواند توسط بانک توسعه جدید بریکس (NDB) هماهنگ شود که به یکی از مشارکت‌کنندگان فعال در پلتفرم‌های اقتصادی/سرمایه‌گذاری جهانی تبدیل شده است.
در این راستا، یکی دیگر از راه‌های ترکیب شمول بیشتر و کارایی برای بریکس، گسترش عضویت بانک توسعه جدید (NDB) به شرکای منطقه‌ای اعضای اصلی این گروه است. این اقدام می‌تواند دامنه پروژه‌های ارتباطی را گسترش دهد و پایه‌های یکپارچگی منطقه‌ای در سراسر جنوب جهانی را تقویت کند.
یکی دیگر از امکانات این است که توانمندی‌های سازوکار ذخایر احتیاطی بریکس ارتقا یابد. تجهیز این نهاد به ابزارهایی برای حمایت از اقتصادهای بریکس پلاس به‌طور قابل‌توجهی جذابیت بریکس را در جهان در حال توسعه گسترش می‌دهد و به عدم تعادل‌های کلان اقتصادی در کشورهای در حال توسعه پاسخ می‌دهد.
به طور کلی، ایجاد تعادل بین کارایی و شمولیت مستلزم محدود کردن گسترش بیشتر در هسته بریکس در کوتاه‌مدت است، در حالی که اجازه می‌دهد طیف گسترده‌تری از شراکت‌ها و روش‌های همکاری اقتصادی در چارچوب بریکس پلاس شکل بگیرد. گسترش هسته باید همچنان به عنوان یک امکان باز برای اقتصادهای “کمربند شراکت” بریکس باقی بماند، به شرطی که این اقتصادها پیشرفت‌هایی در همکاری اقتصادی با شرکای خود از دایره بریکس پلاس نشان دهند و به ارزش‌های اصلی اعلام‌شده توسط این بلوک در استراتژی توسعه خود پایبند باشند.
به طور کلی، تأکید بیشتر بر ابتکارات اقتصادی ملموس (مانند نقشه راه آزادسازی تجارت) در تحول آینده بریکس، به جای اولویت‌بندی بیشتر گسترش هسته، به متعادل‌سازی اولویت‌های بریکس در جهت عمل‌گرایی بیشتر و اثربخشی اقتصادی کمک می‌کند.
در نهایت، در تلاش برای دستیابی به کارایی بیشتر و دسترسی گسترده‌تر، بریکس باید بر ابتکارات جهانی تمرکز کند که به برخی از فوری‌ترین مشکلات جهانی که جامعه بین‌المللی با آن‌ها روبه‌رو است، پاسخ دهند.
در زمینه تجارت بین‌المللی، بریکس می‌تواند پیشگام راه‌اندازی دور جدیدی از مذاکرات تجاری جهانی در چارچوب سازمان تجارت جهانی (WTO) باشد که چندین دهه است به تعویق افتاده است. در حوزه نظام پولی بین‌المللی، این گروه می‌تواند دیدگاه خود را از ساختاری کارآمدتر و باثبات‌تر ارائه دهد که به درستی منابع و توانمندی‌های ترتیبات مالی منطقه‌ای و بانک‌های توسعه منطقه‌ای را با نهادهای مالی جهانی مانند صندوق بین‌المللی پول (IMF) و بانک جهانی (World Bank) مرتبط سازد.
در نهایت، با ترکیب کارایی و شمولیت، پلتفرم بریکس پلاس این پتانسیل را دارد که به همه کشورهای جنوب جهانی فرصتی برای مشارکت ملموس در بهبود ساختار اقتصاد جهانی بدهد.
