عربستان سعودی به جمع دیگر کشورهای آسیایی پیوسته و حساسیت بلندمدت خود نسبت به قیمت طلا را کنار گذاشته است. شواهد نشان می‌دهد که بانک مرکزی سعودی به‌صورت پنهانی از اوایل سال ۲۰۲۲ حدود ۱۶۰ تن طلا از سوئیس خریداری کرده است که به روند بازار صعودی طلا کمک کرده است.
اگرچه سعودی‌ها در اوایل دهه ۱۹۷۰ نقش کلیدی در شکل‌گیری استاندارد جهانی دلار داشتند، اما این بار ممکن است به یک نقطه محوری برای انحلال آن تبدیل شوند.
مقدمه
تا پیش از این، تقاضا برای طلا در عربستان سعودی معمولاً با افزایش قیمت طلا کاهش می‌یافت و با کاهش قیمت تقویت می‌شد. این مسئله باعث کاهش نوسانات در بازار طلا می‌شد، بازاری که برای دهه‌ها تحت سلطه کشورهای غربی بود.
از زمان مسدود شدن دارایی‌های دلاری روسیه توسط غرب در فوریه ۲۰۲۲ (بهمن ۱۴۰۰)، کشورهایی که با غرب اختلافات دیپلماتیک دارند، به طور فزاینده‌ای دلارهای خود را با طلای فیزیکی مبادله می‌کنند. عربستان سعودی، پس از چین و تایلند، آخرین کشوری است که آمار تجارت فرامرزی نشان می‌دهد از حساسیت به قیمت به یک عامل تعیین‌کننده قیمت تبدیل شده است.
همان‌طور که نمودار نشان می‌دهد، هنگامی که (در سال‌های ۲۰۱۶، ۲۰۱۷، ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰) قیمت طلا افزایش یافت، عربستان واردات خود را کاهش داد یا به یک صادرکننده خالص تبدیل شد. اما از سال ۲۰۲۲ به بعد، با وجود افزایش قیمت طلا، عربستان سعودی به واردات طلا ادامه داده است.
در طول تمامی روند صعودی از اواخر ۲۰۲۲ تا امروز، عربستان سعودی همواره یک واردکننده خالص بوده است که این موضوع قیمت طلا را تقویت کرده است. نکته جالب این است که بخشی از این جریان طلا به عربستان، که از سوئیس وارد می‌شود، در واقع به بانک مرکزی عربستان، معروف به «سازمان پولی عربستان سعودی» (SAMA)، اختصاص می‌یابد.
افشای خرید مخفیانه طلای بانک مرکزی عربستان سعودی
به‌طور رسمی، آمار تجارت فرامرزی طلا در هر کشوری به فلز «غیرپولی» اشاره دارد، یعنی طلایی که در مالکیت خصوصی قرار دارد. طلای پولی—که متعلق به بانک‌های مرکزی است—از افشای در آمارهای تجاری معاف است. با این حال، طلای غیرپولی که از مرز چین عبور می‌کند، اغلب محموله‌ای است که صرف‌نظر از این که به‌طور رسمی گزارش شده باشد یا نه، به مقصد خزانه بانک مرکزی چین (People’s Bank of China – PBoC) ارسال می‌شود.
در میان آگاهان صنعت، سازمان پولی عربستان سعودی (SAMA) به‌عنوان نهادی شناخته می‌شود که از سال ۲۰۲۲ به بعد خریدهای مخفیانه طلای خود را تسریع کرده است. با مقایسه تخمین‌های شورای جهانی طلا (World Gold Council – WGC) از مجموع خریدهای بانک‌های مرکزی (بر اساس تحقیقات میدانی) با آن چه بانک‌های مرکزی به صندوق بین‌المللی پول (IMF) گزارش داده‌اند، می‌توان نتیجه گرفت که خریدهای «گزارش‌نشده» از سال ۲۰۲۲ به شدت افزایش یافته است. افرادی که از این موضوع آگاهند، اما ترجیح می‌دهند ناشناس بمانند، اعلام کردند که این امر عمدتاً به دلیل خریدهای بانک مرکزی چین (PBoC) و تا حدی کمتر به دلیل سازمان پولی عربستان سعودی (SAMA) بوده است. این اولین سرنخ است.
شکاف بین داده‌های شورای جهانی طلا (WGC) و صندوق بین‌المللی پول (IMF) نشان‌دهنده خریدهای گزارش‌نشده است.
از آن جا که صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس (ETF) طلا به‌سختی در عربستان سعودی وجود دارند، می‌توانیم خریدهای سازمان پولی عربستان سعودی (SAMA) را با مقایسه واردات خالص با تقاضای مصرف‌کننده داخلی تخمین بزنیم. اصلا عجیب نیست که واردات خالص از سه‌ماهه دوم سال ۲۰۲۲، درست پس از آغاز جنگ اوکراین، شروع به پیشی گرفتن از تقاضای مصرف‌کننده کرد. سازمان پولی عربستان (SAMA) عجله داشته است تا طلای فیزیکی به دست آورد.
تفاوت بین تقاضای مصرف‌کننده و واردات خالص می‌تواند ناشی از تغییرات موجودی فروشندگان و عرضه طلای قراضه نیز باشد، اما متأسفانه این داده‌ها به‌طور عمومی در دسترس نیستند.
یک منبع به ما گفت که بانک‌های مرکزی اغلب طلا را در سوئیس و لندن خریداری می‌کنند و بانک‌های شمش طلا را بسته‌بندی کرده و به هر کجا که بانک‌های مرکزی بخواهند ارسال می‌کنند. به این ترتیب، این معاملات در داده‌های تجارت فرامرزی ثبت می‌شود، چون بانک‌های شمش باید با گمرکات معامله کنند.
سوئیس؛ مرکز اصلی خریدهای مخفیانه
برای بررسی این که آیا سازمان پولی عربستان (SAMA) در کوه‌های آلپ سوئیس به دنبال خرید شمش‌های طلا است یا خیر، من تقاضای مصرف‌کننده عربستان را از واردات خالص آن کسر کرده‌ام و نتیجه (طلایی که وارد شده اما به مصرف‌کنندگان فروخته نشده) را با صادرات ناخالص سوئیس به عربستان سعودی مقایسه کرده‌ام. نتیجه از سه‌ماهه دوم سال ۲۰۲۲ به بعد همخوانی قوی را نشان می‌دهد و تأیید می‌کند که سازمان پولی عربستان به‌طور مخفیانه در سوئیس طلا خریداری کرده است.
هرگونه تفاوت بین میله‌های آبی و نارنجی عمدتاً به دلیل عرضه طلای قراضه است که به واردات خالص فشار می‌آورد و احتمالاً در سال ۲۰۲۰ به میزان قابل توجهی بوده است.
عربستان سعودی صاحب طلای بیشتری از آن چیزی است که می‌خواهد جهان بداند
داده‌ها نشان می‌دهند که سازمان پولی عربستان (SAMA) در سال‌های اخیر حدود ۱۶۰ تن طلا خریداری کرده است (و احتمالاً در سال ۲۰۱۵ نیز از سوئیس خرید می‌کرده است). اینکه سازمان پولی عربستان در مجموع چقدر طلا در اختیار دارد، برای ما مشخص نیست، که تا حدودی به این دلیل است که داده‌های تجارت طلای عربستان از سال ۲۰۱۵ شروع می‌شود. این که قبل از آن چه اتفاقی افتاده، همچنان نامشخص است. همچنین ما نمی‌دانیم که سازمان پولی عربستان ممکن است چقدر طلا به صورت اضافی از دیگر نقاط جهان خریداری کرده باشد.
یک نکته قطعی است: عربستان سعودی مالک طلای بسیار بیشتری از آن چیزی است که می‌خواهد جهان باور کند. آخرین بار که بانک مرکزی عربستان ذخایر رسمی طلای خود را به‌روزرسانی کرد، در فوریه ۲۰۰۸ بود، زمانی که اعلام کرد ۳۳۲ تن طلا در اختیار دارد، که ۱۸۰ تن بیشتر از ژانویه ۲۰۰۸ بود. بدیهی است که سازمان پولی عربستان در یک ماه ۱۸۰ تن طلا خریداری نکرده است.
داده‌های گذشته و حال نشان می‌دهند که بانک مرکزی عربستان به‌موقع تغییرات در ذخایر طلای خود را گزارش نمی‌کند. به‌روزرسانی عمده بعدی آن‌ها چه چیزی را نشان خواهد داد؟ درست مانند ذخایر طلای گزارش‌شده توسط بانک مرکزی چین (PBoC)، عدد اعلام‌شده توسط سازمان پولی عربستان (SAMA) نیز به‌طور کامل جنبه سیاسی دارد. با پنهان کردن میزان واقعی فلزات گرانبهایی که کشور در اختیار دارد، خاندان سعودی از ناراحت کردن آشکار ایالات متحده جلوگیری می‌کند.
اما روند کشورهای آسیایی که بخش بیشتری از مازاد تجاری خود را در طلا ذخیره می‌کنند—به عنوان یک دارایی ذخیره‌ای بی‌طرف و مقاوم در برابر تحریم‌ها—مشخص است. در کنار ۱۶۰ تن خریداری‌شده توسط سازمان پولی عربستان، تخمین زده می‌شود که بانک مرکزی چین (PBoC) از زمان آغاز جنگ اوکراین ۱,۶۰۰ تن طلا خریداری کرده است. هر دو بانک مرکزی، یکی متعلق به تأثیرگذارترین کشور در بازار نفت و دیگری متعلق به دومین اقتصاد بزرگ جهان، به وضوح به جهت حرکت بازار طلا اطمینان دارند.
